تازه سرليکونه
د (ادبي ليکني) نورې ليکنې
تازه سرليکونه
بېلابېلې ليکنې
ښه پښتو به څنګه لیکو ؟
 
  December 23, 2013
  0
رالېږونکی: فرید احمد فراهي

په پښتو ژبه خبري کول اسانه دي ، خو لیکل یې یو څه ستونزمن دي . دا ځکه چي په پښتو کي څو ډوله (یې ګاني) شتون لري چي د هغوی بې ځايه کارول د لیکني مطلب اړوي . نه یواځي په لوستلو کي ستونزي را منځ ته کوي بلکه د مطلب معنی هم اړوي . ددې لپاره چي په لوستلو کي ستونزي را منځ ته نه شي او د مطلب معنی د لیکونکي د ذهن سره برابر ولوستل شي ، ډیره زیاته اړینه ده چي هره (ی) پر خپل ځای و کارول شي ،چي په دې ترتیب به د مضمون ارزښت لا زیات لوړ شي .
 
په پښتو کي پنځه یې ګاني شتون لري چي هغه دادي:

ی ، ي ، ې ، ۍ ، ئ

لمړی بې ټکو  ( ی ) :
د نارینه نومونو لپاره ،په صفتونو او کار کولو (فعل) کي په پورته آوازکارول کیږي لکه :
سړی ، سوټی ، دبلی ، منګی ، ګلالی ،بچی ، زمری ،لوی ، نری ، لالی ،خټکی ، کابلی ،کندهاری ،هراتی ، مزاری او داسی نور ....

دوهم څنګ پر څنګ ټکي لرونکې ( ي ) :  
په صفتونو ، کار کولو (فعل) او نارینه جمعي نومونو کي په کښته آوازکارول کیږي لکه :
سړي ، سوټي ، منګي ،نري ، خټکي ،تللي دي ، رابه سي ، راځي ، ځي ، خوري ، چیښي ، کالي ، خپلوي ، دوستي او داسی نور ...

دریم سر پر سر ټکي لرونکې ( ې ) : 
په ښځینه نومونو او صفتونو کي په اوږد او پورته آواز کارول کیږي لکه :
شلومبې ، پټاټې ، پستې، ادې ، مستې ، شیدې ، لندې، خورې ، ځې ، راځې ، خوږې، و لاړې ، ، کږې ، زیږې ، ورستې ، او داسی نور ...

څلورم لکۍ لرونکې ( ۍ ) : 
په ښځینه (مونث) نومونو کي په لږ اوزد آواز کارول کیږي لکه :
هګۍ ، بګۍ ، ډوډۍ کابلۍ، ، نجلۍ ، سپوږمۍ ،هیلۍ ، ګلالۍ، مزارۍ ، نتکۍ ، جلبۍ ، خوارکۍ ، خورکۍ ،کندهارۍ ، هراتۍ او داسي نور ...

پنځم همزه لرونکې ( ئ ) : 
په جمع فعلونو او نارینه کاروکونکي نومونو کي کارول کیږي لکه :
ښوونکئ ، ځغستونکئ ، را تلونکئ ، خوړونکئ ، ژړیدونکئ ، او رونکئ ، ګورئ ،اورئ ، ځئ ، راځئ ، حساب ور کوئ ، حساب اخلئ ، حساب منئ ،کښېنستئ ، ولاړئ ، راغئ او داسی نور ...
--------------
امریه ( ئ) لکه:   راسئ ، ولاړ سئ ! کښينئ !
 
تبصره
يو نوم خامخا وليکئ.دغه نوم تر ٤٠ تورو زيات دى.
برېښناليک خامخا وليکئ.دغه برېښناليک تر ٤٠ تورو زيات دى.دغه برېښناليک باوري نه دى!.
متن خامخا وليکئ.متن تر وروستي بريده رسېدلى دئ.

  که نه لوستل کېږي دلته کليک وکړئ.  

سرته