تازه سرليکونه
د (علوم الحديث) نورې ليکنې
تازه سرليکونه
بېلابېلې ليکنې
د (حسن صحیح) حدیث پېژندنه
  تعلیم الاسلام ویب پاڼه
  October 6, 2018
  0

لیکنه: شیخ الحدیث مولوي محمد عمر خطابي حفظه الله / تعلیم الاسلام ویب پاڼه

 

حسن صحيح : 


مخته مو ولوستل چي صحیح او حسن یو د بل څخه جلا او هر یو ځان ته بېل- بېل تعریف لري خو کله محدثین پر یوه حدیث باندي د صحیح او حسن دواړو حکم کوي، لکه امام ترمذي رحمة الله علیه چي ډیر ځله یو حدیث رانقل کړي او  بیا وایي: (حَدِيثٌ حَسَنٌ صَحِيحٌ) یعني دا حدیث حسن او صحیح دی.


په دغه ډول مواردو کي و حدیث ته کتل کیږي؛ که پر غریب حدیث باندي یعني هغه حدیث چي د یوې لاري را نقل سوی وي دا حکم وسي نو هغه د تردد له کبله دی یعني مجتهد او مُحَدِّث ددې حدیث د ناقل او راوي په ضبط کي متردد دی چي ایا ناقل ئې د پوره ضبط  خاوند دى چي حديث ئې صحیح  وشمېرل سي او که ضبط ئې نسبتا کم دی چي حدیث ئې د حسن په درجه کي شمېرل کیږي.


الته د تردد حرف یعني ( اَو ) ئې له منځ څخه حذف کړی دی خو اصلي عبارت ئې دا ډول دی (حَدِيثٌ حَسَنٌ او صَحِيحٌ) دا حدیث حسن دی یا صحیح دی.


یعني ائمه ددي حدیث د ناقل په هکله متردد دي چا ئې ناقل یو ډول ستایلى دی او چا بیا بل ډول ستایلی دی نو مجتهد ئې د ځینو ائمه کرامو د وصف او ستایني په اعتبار حسن  ګڼي او  د ځینو نورو د وصف او ستایني په اعتبار ئې صحیح ګڼي. فقط خبره دا ده چي د تردد حرف (او) ئې ځني حذف کړی دی وايي (حَسَنٌ صَحِيحٌ). دغه ډول غریب حدیث چي ائمه پر هغه باندي د تردد له کبله د (حَسَنٌ صَحِيحٌ) اطلاق کوي تر هغه غریب حدیث څخه په کښته درجه کي قرار لري چي پر هغه باندي بېله تردد څخه د صحیح حکم کوي ځکه جزم تر تردد راجح ګڼل کیږي.


هغه حدیث چي فرد او غریب نه وي او د حسن صحیح اطلاق پر سوی وي هغه بیا په اعتبار د دوو اسنادو وي. یعني د یوه سند په اعتبار حسن بلل سوی وي او د بل سند په اعتبار صحیح بلل سوی وي. د دغه ډول اطلاق مقصد دا وي چي حدیث د دوو لارو څخه رانقل سوی دی د یوه سند رجال یعني راویان ئې د صحیح د درجې دي او د بل سند رجال ئې د حسن د درجې  دي.


د دوو اسنادو په اعتبار چي یو حدیث حَسَنٌ صَحِيحٌ ګڼل سوی وي هغه تر هغه فرد حدیث چي د صحیح اطلاق پر سوی وي لوړ بلل کیږي ځکه د سند تعدد د حدیث و صحت ته قوت او پیاوړتیا ورکوي.


اعتراض او جواب:

که څوک دا اعتراض وکړي چي امام ترمذي په دې تصریح کړي ده چي د حسن شرط دا دی چي د څو لارو څخه رانقل سوی وي خو د دې سره د ځینو احادیثو په هکله وایي: حَسَنٌ غَرِيبٌ لاَ نَعْرِفُهُ إِلاَّ مِنْ هَذَا الْوَجْهِ.
ترجمه: دا حدیث حسن او غریب دی بېله دغي لاري د بلي لاري څخه ئې را نقلېدل راته معلوم نه دي.


دلته بیا امام ترمذي رحمه الله هغه حدیث حسن بللی دی چي فقط د یوې لاري رانقل سوی وي.


د پورتني اعتراض جواب دا دی چي امام ترمذي چي د حسن تعریف په پورتني ډول کړی دی هغه د هغه خاص نوع حسن تعریف دی چي د ده د ځانګړي اصطلاح مطابق ئې په خپل کتاب کی ذکر کوي . هغه دا چي پر یو حدیث باندي فقط د حسن حکم وکړي نو د هغه څخه د امام ترمذي مراد دا دی چي دا حدیث د متعددو لارو  څخه را نقل سوی او ناقلین ئې په درواغو متهم نه دي او هغه احادیث چي د حسن د اطلاق سره ئې د غریب او صحیح اطلاق هم پر کړی وي یعني وایي : (حَدِيثٌ حَسَنٌ غَرِيبٌ یا حَدِيثٌ حَسَنٌ صَحِيحٌ غَرِيبٌ) دلته ئې بیا د حسن څخه عامه اصطلاحي معنی مراد ده او د عامه اصطلاح مطابق د حسن او غریب تر منځ منافات نسته یو حدیث کېدلای سي چي د راویانو د صفاتو په اعتبار دي حسن وي او د سند د تعدد په اعتبار دي غریب وي.


زیاتوب : 
د حسن او صحیح د روایانو هغه زیاتوب منل کیږي چي تر دوی د ثقه راوي د روایت منافي نه وي یعني یو راوي چي د هغه مرویات د حسن یا صحیح په درجه کي شمېرل کیږي د یوه حدیث په متن یا اسناد کي د همدغه حدیث د نورو روایانو څخه څه شی زیات را نقل کړي نو دا زیاتوب ئې د یوه مستقل حدیث په ډول منل کیږي خو دا په هغه وخت کي چي دده زیاتوب د بل دا ډول راوي د روایت سره منافات ونه لري چي هغه تر ده ډیر ثقه او معتمد وي، که زیاتوب ئې د اوثق د روایت سره منافات درلودی په دې ډول چي د یوه د روایت په منلو د هغه بل روایت رد کېدی نو دلته بیا ترجیح د اوثق و روایت ته ورکول کیږي، راجح قبلېږي مرجوح ردېږي.


نور ان شاءالله بیا...


ماخذ: معرفة الحدیث في مصطلح الحدیث

 

تبصره
يو نوم خامخا وليکئ.دغه نوم تر ٤٠ تورو زيات دى.
برېښناليک خامخا وليکئ.دغه برېښناليک تر ٤٠ تورو زيات دى.دغه برېښناليک باوري نه دى!.
متن خامخا وليکئ.متن تر وروستي بريده رسېدلى دئ.

  که نه لوستل کېږي دلته کليک وکړئ.  

سرته