مفتی خلیل الله محمدی.

اهمیت خانواده: تعریف صحیح برای خانواده این است که خانواده عبارت است از کوچکترین واحد تشکیل دهنده هر جامعه که دست کم از یک زن وشوهر تشکیل شده است و با فرزندان تکمیل میشود.

از دیدگاه قرآن، خانواده کوچکترین وبرترین واحد اجتماعی است که در سازماندهی وساماندهی واحدهای دیگر جامعه نقشی محوری وتعین کننده دارد به همین جهت اسلام میان تمام نهاد های اجتماعی وتشکیلات مدنی خانواده را بیش از همه مورد توجه قرار داده وبر اصالت آن تأکید نموده است.

تشکیل خانواده یک ضرورت اجتناب ناپذیر اجتماعی است اما اصلاح جامعه بدون اصلاح خانواده میسر نیست ،کانون خانواده هسته اصلی جوامع بشری را تشکیل میدهد وتشکیل آن اولین قدم از حالت انفرادی به حالت اجتماعی است.

خانواده یک کارخانه آدم سازی است که بنای آن بر الفت ،همدلی وهمدمی استوار بوده وروابط آن بر مودت ورحمت پایه گزاری شده است ودر این خصوص قرآن کریم در سوره تحریم  آیه 6 میفرماید: ای کسانیکه ایمان آورده اید خود وخانواده خویش را از آتش که هیزم آن انسانها وسنگ ها است نگه دارید آتشی که فرشتگان بر آن گمارده شده اند که خشن وسخت گیر اند هرگز با فرمان خدا مخالفت نمیکنند ودستورات او را دقیقا اجرامینمایند.

خانواده یکی از گروهای اجتماعی است که اگر اعضای آن بدرستی تربیت نشده باشند ممکن است چالش تربیتی آنها موجب گرایش به کجروی ،انحراف ودرنهایت آسیب های ویران گر شود.

آسیب ها وآفت های که قوام نظام خانواده را به خطر می اندازد در دو دسته قابل بررسی ومطالعه است:

آسیب های درونی (داخلی)خانواده : برای برخورداری از زندگی سالم وخانواده ارزنده باید برای پیرایش کانون گرم خانواده از آسیب ها وآفت های مختلف تلاش کرد واجازه نداد که خانواده در معرض بیماریهای خانمان سوز قرار گیرد عوامل و آسیب های که از درون (داخل) زمینه های اختلاف ،درگیری ،کینه وخشم ودر نهایت از هم پاشیده شدن خانواده را ایجاد میکنند عبارت اند از :

الف: "بد خلقی" : بد خلقی در محیط خانواده گی موجب عوارض منفی بیشماری میگردد که در قالب تند خویی ،گرفتگی چهره ،بی حوصله گی،اخم وبهانه گیری نمایان میشود.

بد خلقی  محیط خانواده را بجهنم سوزان تبدیل میکند که ثمره ای جز از دست دادن خوشبختی وسعادت افراد خانواده ندارد .

بعضی از آثارمنفی بد خلقی چنین است:

1:نابودی شخصیت انسانی : اولین اثر منفی بد خلقی بطور مستقیم متوجه فرد بد اخلاق میگردد بدین معنی که بد اخلاقی چنان چهره زشت ونا مطلوب از انسان ارائه میدهد که با مشاهده آن خوبیها ،صفات ارزنده ودیگر ارزشهای اجتماعی فرد از یاد رفته شخصیت وی ضایع ودر نظر دیگران خوار وذلیل میگردد.

2:ایجاد ترس واضطراب :محیط خانه وزندگی باید محل آرامش وآسایش زن وفرزندان باشد بد اخلاقی آرامش وصفای محیط خانواده را از بین برده ترس ودلهره را جایگزین میکند

3:زوال محبت :اثر دیگر بد خلقی کم شدن مهر ومحبت وازبین رفتن مهربانی ودوستی است خوش رویی کمترین بهایی است که زن مقابل تلاش شبانه روزی خود از شوهر انتظار دارد ودر حقیقت جبران کننده بسیاری از کمبودیهای مادی زندگی است زنیکه همیشه با تند خویی شوهرش روبرو میشود زندگی در نظرش تیره وتر شده از معاشرت با همسر بی حوصله وبد خلق خود خسته ودر مانده میشود.

ب:بدگمانی: ازدیگرآسیبهای درونی که سعادت خانواده رابه مخاطره می اندازد بدگمانی زن وشوهرنسبت به یک دیگر است.

انسانی که براثرروحیه بدبینی به همسرش اعتماد واطمینان ندارد ازآرمش وصفای زندگی خانوادگی محروم خواهدبود برای نمونه می توان به دواثرمنفی اشاره کرد:

1. برانگیختن بدیها :اگرمردی درمسایل خانوادگی نسبت به همسرش بدگمان باشد اتهامات واهی وبی اساس رابه وی نسبت می دهد که سبب ناچیزجلوه دادن زشتی اعمال بد گردیده وانجام اعمال ناشایست رابرای اوآسان میکند ودرنتیجه رفتاراوبه تدریج به سوی انحراف سوق داده موجب ظهوراعمال ناپسند خواهد شد.

2.اختلافات خانوادگی:از نظرفرد بدبین اغلب رفتارهای همسرش مشکوک ونادرست است وهمین خیال واهی موجب اعتراضات بی اساس واتهامات ناروا وواکنش های ناپسند در مقابل رفتارهمسرمیشود.

تحمل چنین وضعی در دراز مدت برای انسان مشکل وطاقت فرسا ست ازاین روهمسر چنین فردهراندازه که صبوروخویشتندار باشدپس از گذشت مدت زمانی کاسه صبرش لبریزشده به مقابله بااو خواهد برداخت.

ج. بدزبانی :بدزبانی سلامت وسعادت خانواده راازدرون تهدیدمیکند وموجب نگرانی هاواختلافات میان زن وشوهرمیگردد :پیامبراکرم صلي الله عليه وسلم میفرماید: مسلمان کسی است که مسلمانان دیگرازدست وزبان اوراحت باشند.

بدزبانی هریک اززن وشوهردرمحیط زندگی وخانواده موجب کاهش محبت ورنج خاطرومایه سرزنش وملامت دیگران است.

بدزبانی درخانواده به صورتهای گوناگونی ظاهرمیشودکه بعضی ازاین قراراست:

1.سرزنش:هرگاه سرزنش افرادبخصوص همسردر محیط خانوادگی ضرورت پیداکند نباید دراین باره افراط وزیاده روی کرد بلکه باید به حداقل آن اکتفانمود چراکه زیاده روی درسرزنش دیگران به جای تاثیرنیکو آثارمنفی درپی دارد.

2.ناسزاگویی :گاهی بدزبانی درخانواده به صورت ناسزاگویی وفحاشی نمایان میشود که این رفتارناشایسته موجب نارضایتی،اختلافات وناراحتی های عمیق زن وشوهرمیشود.

3.عیب جویی: عیب جویی موجب ناراحتی های گوناگون ،آزارروحی وروانی وخجالت وشرمساری است. قرآن کریم میفرماید (ولاتلمزواانفسکم)الحجرات:ترجمه .یکدیگررا موردطعن وعیب جویی قرارندهید!.

سعادت وخوشبختی درخانه ای است که اهل آن درجستجوی عیب یک دیگرنبوده به فکراصلاح خود باشند وازنام گذاری باالقاب زشت وناپسند خود داری کنند.

آسیب های بیرون زا (خارجی)درخانواده: بخشی مهمی ازمفاسدوآسیب های اجتماعی معلول رفتارهای نامناسب خانوادگی است که بیشترمسئولیت آن برعهده والدین است کوچک ترین غفلت ممکن است سرنوشت فرزندان وحتی خانواده رابه مخاطره بیندازد وآثار زیان باردر جامعه بوجود آورد بعضی ازمهمترین آسیبهای خانوادگی که آثاراجتماعی دارد عبارت است از:

الف:نامناسب بودن تربیتی خانواده: موثرترین بسترتربیتی کانون خانواده است وریشه های سوء تربیتی یابی تربیتی فرزندان راباید ازرفتاروگفتارحاکم در خانواده ها جستجوکرد رفتار لجوجانه پدرومادر وناسزاگاری آنان بایکدیگر وهرگونه فحش وناسزا وپرخاشگری اثرسوء درفرزندان می گذارد وآنان را عنصرهای کینه توز،سنگ دل،فحاش،بی ادب،ستیزه جو و.....به بارمی آورد پس مهمترین وظیفه والدین تربیت اولاد میباشد رسول خداصلي الله عليه وسلم میفرماید هیچ اعطاء وبخششی ازطرف پدرومادربرای فرزندان بهترازتربیت خوب وپسندیده نیست(ترمذی).

ب: همنشینی بادوستان ناباب: هرپدرومادرعاقل ودلسوز وظیفه دارند تافرزندان خود را به گونه ای تربیت کنند تاآنان از انتخاب دوستان ناباب ونامطلوب دوری کنند اگر جاذبه های هرچندکاذب ولی فریبنده دوستان ناباب قوی تر ازجاذبه خانه وکاشانه باشد فرزندان مابطرف آنان خواهند رفت.

ج. طلاق:  طلاق مهم ترین چیزی است که موجب آسیب دیدن خانواده وارکان آن رامتزلزل می سازد وآن ازمبغوض ترین حلالها نزد خداوند است در اسلام طلاق آخرین راه حل آن هم برای زمانی که دیگرامید به تداوم زندگی زناشویی نیست مطرح شده است تاباب مفاسد دیگر مسدود گردد.

ولی متأسفانه امروزه بسیاری ازمردمان بر سرمسائل ناچیزوکم اهمیت بدون توجه به عواقب کاریک مرتبه اقدام به طلاق کرده وزندگی خوب زناشویی وکانون خانواده خویش را برهم می زنند :از دیگرآسیب های ،وآفتها وعوامل درونی وبیرونی که نظام خانواده راتهدید به فروپاشی می کند می توان عوامل ذیل رابرشمرد 1.اعتیاد به مواد مخدر.

2.شراب نوشی ومصرف مواد الکلی درمیان اهل خانواده.

3.نبود هماهنگی فکری میان زن وشوهر.

4.بی توجهی به شئون زوجیت (عدم ارضای جنسی شوهر).

5.تحقیروعدم احترام به کرامت زن.

6.تسلط وزورگویی زن برشوهر.

7.فقدان رفاه درخانواده  (بخیل وخسیس بودن شوهر).

8.فقروناداری.

9.خیانت در زندگی زناشویی.

10.رعایت نکردن حقوق زناشویی.

11.بی حجابی.

12.عقیم بودن نازایی.

نتیجه کلام :خانواده یکی از گروه هایی است که رفتارفرد راتاحدودی معین می کند وبه آن شکل می دهد ازاین روباید به نام یک عامل کنترغیر رسمی جدی گرفته شود چرا که علت بسیاری ازآسیب های اجتماعی وجرم وجنایت ها ناشی ازهم پاشیدگی کانون خانواده یا عدم تربیت صحیح خانوادگی است پس باید اساس خانواده برصفاوصمیمیت بنیان گذاشته شود تابااین روند زیبا وباصفا محبت ها ومودت ها آسیب نبیند.