د جلال الدین السیوطي (رح) ژوند

 

د علامه جلال الدین السیوطي رحمة الله علیه لنډ ژوند لیک

 

 نوم يې عبدالرحمن، لقب يې جلال الدین او کنیت یې ابوالفضل دی (۱). او نسب نامه يې په دې ډول ده:

 

 
امام سیوطي رحمة الله علیه  د رجب په میاشت کي، د یکشنبې په شپه،  په ۸۴۹ هـ  د ماښام وروسته (۳) د مصر په قاهره کي زېږېدلی دی. (۴)

 

 
نوموړی د پنځو کلونو او اوو میاشتو په عمر وو چي د خپل پلار د سیوري څخه بې برخي سو، د پلار مرحوم د وصیت مطابق د څو بزرګانو تر سرپرستۍ لاندي راغلی چي د هغو څخه یو ستر مجتهد بزرګ امام شیخ کمال الدین ابن الهمام الحنفي رحمة الله علیه  وو، نوموړي بشپړ توجه ورباندي وکړه، خپله علامه سیوطي رحمة الله علیه  په خپلو شیخو کي دده یادونه کړې ده چي وروسته به راسي.

 علامه سیوطي رحمة الله علیه   خپل شیوخ پر څلورو طبقو وېشلي دي چي د لومړیو درو طبقو د شیوخو نومونه يې په دې ډول دي:

 

 
امام سیوطي رحمة الله علیه  د خپلي زمانې د حدیثو تر ټولو لوی عالم وو. هغه په خپله ویلي دي چي ما ته دوه لکه احادیثه یاد دي. که تر دې زیات احادیث زما لاس ته راغلي وای نو هغه به مي هم یاد کړي وای. شاید په دنیا کي تر دې زیات احادیث موجود نه وه. (۸)

 

 
د داود مالکي په وینا د نوموړي تصانیف تر ۵۰۰ زیات دي. د نوموړي مجتهدانه بصیرت، پراخ نظر او زیات معلومات پر دې خبره لوی شهادت دی. د نړۍ مشهور معاصر عالم علامه مفتي محمد تقي عثماني حفظه الله په اصلاحي خطبات کي فرمايي چي علامه جلال الدین سیوطي رحمة الله علیه  داسي علم نه دی پرې ایښی چي پر هغه يې کتاب نه وي لیکلی.....او د تفسیر په علم کي دده درې تصانیف موجود دي چي یو يې هم "مجمع البحرین" دی کوم چي په (۸۰) جلدونو کي لیکل سوی دی. که څوک په نن زمانه کي دا وغواړي چي دده ټول لیکلي کتابونه مطالعه کړي نو ددې لپاره ټول عمر په کار دی مګر علامه جلال الدین سیوطي رحمة الله علیه  په څلویښت کاله کي دننه دا  ټول تصانیف لیکلي دي.  (۹)

 

 التحبير في علم التفسير / تحقيق ودراسة

مرقاة الصعود إلى سنن أبي داود

نواهد الأبكار وشوارد الأفكار حاشية السيوطي على تفسير البيضاوي / موافق للمطبوع

 جامع الأحاديث

 الثغور الباسمة في مناقب سيدتنا فاطمة

   عين الاصابة في استدراك عائشة على الصحابة

   التوشيح شرح الجامع الصحيح

   قوت المغتذي علي جامع الترمذي

 الفارق بين المصنف والسارق

  المطالع في تناسب المقاطع والمطالع

   قطف الأزهار المتناثرة في الأخبار المتواترة

  مقامات السيوطي

 مسند أم المؤمنين عائشة رضي الله عنها من جوامع الكبير في الحديث

  الإقتراح في علم أصول النحو

  شرح السيوطي على ألفية ابن مالك

 معترك الأقران في إعجاز القرآن

 الكوكب الساطع نظم جمع الجوامع

  برد الأكباد عند فقد الأولاد

  الفتح الكبير في ضم الزيادة إلى الجامع الصغير   معجم مقاليد العلوم في الحدود والرسوم

 حسن المحاضرة فى أخبار ملوك مصر والقاهرة

 وصول الأماني بأصول التهاني

 بغية الوعاة في طبقات اللغويين والنحاة

كفاية الطالب اللبيب في خصائص الحبيب

 الشمائل الشريفة

 اتمام الدراية لقراء النقاية

همع الهوامع في شرح جمع الجوامع

جمع الجوامع

عقود الزبرجد على مسند الإمام أحمد في إعراب الحديث

إلقام الحجر لمن زكى ساب أبي بكر وعمر

أنموذج اللبيب في خصائص الحبيب

عقود الجمان في علم المعاني والبيان

ذم المكس

إرشاد المهتدين إلى نصرة المجتهدين

تزيين الممالك بمناقب الإمام مالك

العرف الوردي في أخبار المهدي

الغرر في فضائل عمر

مشتهى العقول في منتهى النقول

تمهيد الفرش في الخصال الموجبة لظل العرش

الروض الأنيق في فضل الصديق

نظم العقيان في أعيان الأعيان

الحبائك في أخبار الملائك

الدرر المنتثرة في الأحاديث المشتهرة

طبقات المفسرين

طبقات الحفّاظ

مطلع البدرين فيمن يؤتى أجره مرتين

المهذب فيما وقع في القرآن من المعرب

لباب النقول في أسباب النزول

الحاوي للفتاوى

لب اللباب في تحرير الأنساب

المزهر في علوم اللغة وأنواعها

لباب الحديث

ما رواه الأساطين في عدم المجيء إلى السلاطين

الآية الكبرى في شرح قصة الاسراء

 أسباب ورود الحديث

تدريب الراوى في شرح تقريب النواوي

تحفة الأبرار بنكت الأذكار النووية

أسرار ترتيب القرآن

شرح السيوطي على سنن النسائي

مفحمات الأقران في مبهمات القران

الديباج على صحيح مسلم بن الحجاج

تنوير الحوالك شرح موطأ مالك

اللآلئ المصنوعة في الأحاديث الموضوعة

تاريخ الخلفاء

 إسعاف المبطأ برجال الموطأ الفية السيوطي

إعراب القرآن

تبیض الصحیفة لمناقب ابي حنیفة

 

 

 

 کله چي امام سیوطي رحمة الله علیه  د عمر څلویښتو کلونو ته ورسېدی نو د درس، تدریس، افتاء، قضاء غرض دا چي د دنیا د ټولو کارونو څخه يې لاس واخیستی او ګوشه نشیني یې اختیار کړه او په ریاضت، عبادت، رشد او هدایت کي مشغول سو او په دې اړه يې یو کتاب د التنفیس په نامه ولیکی. (۱۵)

 

 د دنیوي مال او دولت څخه دومره بې پروا وو چي امرا او  اغنیا به يې ملاقات ته راتلل او هر یوه به تحفې او هدیې ورته راوړلې  مګر مصوف به د هیچا هدیه او تحفه نه قبلول. سلطان غوري یو خصي غلام او زر اشرفۍ ورته را واستولې، نوموړي اشرفۍ ورته واپس کړې، غلام یې ازاد کړی، د نبوي حجرې خادم يې وګرځاوه او خپل خادم ته يې وویل چي اینده دي څوک موږ ته هديې نه راوړي،  الله عزوجل موږ ددغو دنیوي تحفو او هدیو څخه مستغني کړي یو.

 

 د نوموړي خاص خادم محمد بن علي حباک صاحب وايي چي یوه ورځ يې د قیلولې په وخت کي ما ته وویل: که چیري ته زما د مړ کېدو څخه مخکي زما راز ښکاره نه کړې نو ته به د مازیګر لمونځ په مکه معظمه کي ادا کړې. ما ورته وویل چي زه ستا سره وعده کوم چي ستاسو دغه راز به ښکاره نه کړم. هغه راته وویل چي سترګي دي بندي کړه! زما لاس يې ونیوی او تقریباً ۲۷ قدمه له روانېدو وروسته يې راته وویل: سترګي دي خلاصي کړه. کله چي مي سترګي خلاصي کړې نو ګورم چي موږ د معلاة په درو ازه کي وو. کله چي حرم ته ورسېدو نو طواف مو وکړی، د زم زم اوبه مو وچیښلې. بیا يې راته وویل چي په دې خبره تعجب مه کوه چي زموږ لپاره مځکه لنډه سوه. بیا یې راته وویل: که غواړې زما سره ولاړ سه او که نه نو د حاجیانو سره راسه. ما عرض وکړی چي ستاسو سره زم. د معلاة پوري ولاړو او راته ویې ویل چي سترګي دي بندي کړه، زه یې تر اوو قدمونو پوري روان کړم کله چي مي سترګي خلاصي کړې نو موږ په مصر کي وو. (۱۶)

 

 علامه موصوف رحمة الله علیه  څو ځله رسول الله صلی الله علیه وسلم  په خوب کي لیدلی دی او رسول الله صلی الله علیه وسلم  ورته په یا شیخ السنة یا شیخ الحدیث اواز کړی دی. شیخ شاذلي رحمة الله علیه  (چي دده شاګرد دی) فرمايي چي ما پوښتنه ځني وکړه چي تا سو واري رسول الله صلی الله علیه وسلم  په خوب کي لیدلی دی؟ هغه وفرمایل چي تر اویا ځله زیات مي لیدلی دی. (۱۷)

 

 
د علومو د تحصیل څخه وروسته په کال ۸۷۱ هجري کي يې د افتاء کار شروع کړی او یو کال وروسته يې د حدیثو د املاء کار شروع کړی. امام سیوطي رحمة الله علیه  د خپل تبحر في العلم او د خپلي رتبة الاجتهاد په اړه فرمايي: قد رزقت والله الحمد التبحر في سبعة علوم: التفسیر والحدیث والفقه والنحو والمعاني والبیان والبدیع علی طریقة العرب البلغاء. 

 

 

 یعني الحمدلله ما ته الله تعالی په اوو علومو کي د عربو دبلغاوو په څېر تبحر (ژوره پوهه) راکړې ده لکه تفسیر، حدیث، فقه، نحو، معاني، بیان او بدیع. او بیا فرمايي چي دا په دې ډول چي په دې علومو کي بیله فقه څخه چي زه څومره رسېدلی یم بل څوک (زما په عصر) کي نه دی رسېدلی. (۱۸)

 

 
امام سیوطي رحمة الله علیه  شافعي مذهبه وو ، خپله امام سیوطي رحمة الله علیه  فرمايي: کله چي زه د ترجیح درجې ته ورسېدم نو بیا هم د امام نووي رحمة الله علیه  د ترجیح څخه نه ووتم که څه هم زما په نزد راجح خبره د هغه (د تحقیق) خلاف ښکاره کېده او کله چي د اجتهاد درجې ته ورسېدم نو په افتاء کي د امام شافعي رضي الله عنه د مذهب څخه خارج نه سوم، او هغه کسان چي د اجتهاد درجې ته رسېدلي دي هغو د امام شافعي د مذهب مطابق فتوا ورکول،  نه د خپل اختیار څخه او دا به يې ویل: "السائل انما یسألني، عن مذهب الشافعي لا عن ما عندي." او دا هم وايي چي ما د اجتهاد د رتبې په خاطر په ډېرو لږ مسایلو کي د امام شافعي رحمة الله علیه  د مذهب د قول څخه بل قول غوره کړی دی.  (۲۰)

 

  امام سیوطي رحمة الله علیه  د لاس د پاړسوب په ناروغي اخته وو چي بالاخره د اسلامي امت دا ستر علمي ځلانده ستوری د جمعې په شپه د جمادي الاول پر ۱۹ مه  په ۹۱۱ هـ کي ددې نړۍ څخه سترګي پټي کړې. (۲۱) او د الافاریقي په جامع کي لمونځ ورکول سو او د باب القرافة په شرق طرف کي خاورو ته وسپارل سو. (۲۲)

 

تبصره

يو نوم خامخا وليکئ.دغه نوم تر ٤٠ تورو زيات دى.
برېښناليک خامخا وليکئ.دغه برېښناليک تر ٤٠ تورو زيات دى.دغه برېښناليک باوري نه دى!.
متن خامخا وليکئ.متن تر وروستي بريده رسېدلى دئ.
	که نه لوستل کېږي دلته کليک وکړئ.