لیکوال : نثار احمد صمد، کاناډا
که موږ او تاسی ښه متوجه سو نو د رمضان په میاشت کي دا لاندي څو غله ډیر فعالیت کوي او تاوان پیښوي :
لومړی ـ ټلویزیون : دا خطرناک غل دی چي په خپلو ناوړو او ناولو پروګرامونو سره روژې خرابوي او یا یې اجر لږوي .
دوهم ـ بازار : دا غل د بې حسابه پیسو او وخت په غلا کولو کي ډیر شهرت لري . هر څه غلا کوي چي له امله یې سړی تش لاس راستنیږي .
درېیم ـ ناحقه ویښتیا : دا غل د روژیاتي انسان قیمتي وخت غلا کوي . دا د مسلمان څخه د شپې د تهجد ، استغفار او توبې په غلا کولو کي ډیر مهارت لري او په عوض کي هغه په بیهوده مجلس ، ورقو ( قطعه بازیو ) فلم لیدلو ، ګېم کولو او نورو خبایثو او مفاسدو ښه بوخت ساتي .
څلورم ـ پخلنځی ( اشپزخانه ) : دا غل موږ او تاسي د ډول ډول خوړو په جوړولو اخته کوي او دا بیلابیل خواړه که په ظاهره هر څومره خوندور هم وي صرف په خوله کي وي ، مګر د ستوني څخه له تیرېدو وروسته یوازي نس ډکوي ، بدبویه ټېغونه ډیروي ، جسم درَنوي او تنفس سختوي .
پنځم ـ ټلیفون : ځیني کسان ټلیفون راپورته کړي او یوه ته د بل غیبت کوي ، راز یې رسوا کوي ، چغلۍ یې کوي ، بې عزتي یې کوي ، درواغ وایي ، تهمت تړي ، او ډول ډول پوچ الفاظ استعمالوي . په دې ډول خپلي نیکۍ بل ته بخښي او د هغوی ګناه ځانته اخلي او خپل پیټی درنوي . یعني دا د نیکیو لوی غل دی .
شپږم ـ چټي مجلسونه : په دغسي مجلسونو کي د الله د ذکر پر ځای بې ګټي او بې ثوابه خبري کیږي چي تر ګټي یې تاوان ډیر وي . نو داسي بیهوده مجلسونه د الهي ذکر غله دي .
اووم ـ په سینګار له کوره وتل : بېله شرعي حدودو او قیوداتو څخه له کوره د ښځي وتل ، بازار او نورو ځایونو ته د عطرو یا خوشبویی په وهلو سره تلل ، بېله حجابه ګرځېدل ، نیم لوڅ لباسونه اغوستل هغه غل دی چي د انسان باطن خوسا کوي (وروستوي) ، شهوت پاروي او ډیري نیکۍ ضایع کوي .
اتم ـ د والدینو نافرماني : دا غل یوه ذره رحم هم نه لري او ډیر ظالم ، خطرناک او ځناور غل دی . یعني د دعا په قبلېدو کي لوی خنډ همدا غل دی .
نهم ـ انټرنیټ : که دا په صحیح ډول استعمال نسي نو یو قاتل غل دی چي د انسان ژوند د هغه د وینو په زبېښلو سره ختموي .
لسم ـ روژه لنډوَل : دا غل سړی په ډیر خوب ، ډیر چکر ، ډیرو لیدنو کتنو..... سره بوخت ساتي او بیا نو هغه شخص وایي چي نن مي روژه ډیره لنډه سوه ! دا غل اړونده روژیاتي په دې ګروهه کوي چي روژه ګواکي یو جبر او زحمت دی او ژر ژر باید لنډه او تیره سي . نو دا غل عبادت غلا کوي .
هو ، پورتني ټول هغه ظالم او بې رحمه غله دي چي په روژه کي د یو مسلمان د لمونځونو ، روژو ، صدقو ، نفلونو ، طاعتونو او عبادتونو په غلا کولو سره د اړونده انسان ټولي نیکۍ وړي او پر میدان یې تش لاس پریږدي . یعني په ظاهره به یې روژه وي ، لمونځونه به کوي ، تراویح به کوي ، تلاوت او ذکرونه به کوي ، صدقه او کومک به کوي.....
خو دا ټولی یا څه برخه نیکۍ به بل ترې وړي .نو د ژغورني ښه چاره یې دا ده چي د پورتنیو ټولو غلو څخه خپله روژه وساتو او هغوی پرې نږدو چي زموږ د روژې پاک هدفونه او مقصدونه راڅخه غلا کړي .
منبع : د لیکوال اثر ( اخلاقی کنایې ـ دوهم جلد ، ناچاپه )