وقف چیست؟؟
نویسنده: ابو عمران عمر/ تعلیم الاسلام ویب پاڼه
الحمد لله الذی احد الذی لم یلد و لم یولد و لم یکن له کفواً احد، و الصلاة و السلام علی سیدنا محمد و علی آله و صحبه وسلم
تعریف وقف: معنی لفظی وقف توقع دادن است ومنع کردن وخاص کردن است، و به معنی حبس وبند کردن است. درشریعت چیزی خود را برای فائده عام وبرای خیر مردم مختص نموده است آنرا وقف گویند.
وقف در قانون مدني افعانستان: وقف عبارت از حبس مال ازتصرف مالکانه وبزل منفعت به امورخیریه (مادۀ (343) قانون مدنی).
مشروعیت وقف: خداوند ﷻ وقف وسیله تقرب به خود قرار داده وبرای آن مزد وثواب قایل شده است.
قوله تعالی لَن تَنَالُواْ الْبِرَّ حَتَّى تُنفِقُواْ مِمَّا تُحِبُّونَ وَمَا تُنفِقُواْ مِن شَيْءٍ فَإِنَّ اللّهَ بِهِ عَلِيمٌ.( آل عمران: 92). و رسول الله فرموده: (عن ابی هریره رضی الله عنه ،ان رسول الله صلی الله علیه وسلم قال: اذامات ابن آدم انقطع عمله الا من ثلاثه اشیا:صدقه جاریه اوعلم ینتفع به او ولدصالحا یدعوله).
لزوم وقف: هرگاه واقف کاری را انجام بدهد که بر وقف دلالت بکند یا عملا صیغۀ وقف را به زبان براند وقف لزومیت پیدا میکند مشروط برآنکه واقف از جمله کسانی باشد که تصرفش درمال خود صحیح باشد یعنی دارای اهلیت کامل از قبیل داشتن عقل وبلوغ وحریت واختیار باشد، انعقاد آن نیاز به قبول کردن موقوف علیه ندارد.
هرگاه وقف لزومیت پیداکرد فروش،هبه وهر نوع تصرف که زایل کنندۀ وقفیت آن باشد جایز نیست. هرگاه واقف مرداز او به ارث برده نمیشود.
رکن وقف: امام ابوحنیفه رحمة الله علیه گفته است رکن وقف آن صیغۀ است و آن الفاظ است که دلالت میکند برمعنی وقف، جمهور گفته است برای وقف چهار رکن وجود دارد: واقف، موقوف، موقوف علیه وصیغه.
شروط وقف: برای جواز شرعی وقف سه شرط ذیل لازم است.
۱. باید چیزی که وقف میشود به گونۀ باشد که با استفاده از آن اصل وذات آن باقی بماند ،پس وقف چیز های که با وجود بقای ذات واصل آنها انتفاع از آنها ممکن نیست درست نمی باشد، مانند: میوه، خوراکی ها وبویدنی ها چون استفاده وانتفاع از آنها بدون استهلاک اصل وذات ممکن نیست.
۲. باید چیزی که وقف میشود اصل آن موجود وفرع آن دوام داشته باشد چون وقف صدقه واحسان است که مراد دوام واستورار آن است.
۳. چیزی که وقف میشود نباید درمال حرام ویا برای کار حرام صورت گیرد چون عمل وقف قربت وطاعت ونزدیکه به الله جل شانه است وارتکاب معصیت برعکس آن دوری از الله جل شانه است.
انواع وقف: وقف بر چند نوع است عبارت از:
وقف بر اهل ذمه : وقف بر اهل ذمه جایز است همان گونه که صدقه کردن بر آن ها جایز است. مانند مسیحیان.
وقف مشاع وهمگانی: این نوع وقف جایز است زیرا حضرت عمر رضی الله عنه یکصد سهم خیبر را که تقسیم نشده بود وقف کرد،برخی ازعلما وقف مشاع را صحیح نمیدانند چون شرط وقف معین بودن وتعین کردن است .این رای محمد بن حسن از یاران ابوحنیفه رحمة الله علیه میباشد.
وقف مطلق: هرگاه واقف به صورت مطلق وقف کرد ومورد مصرف برای آن معین نکرد مثل اینکه بگوید:این خانه وقف است.
وقف بر نفس: برخی از علما وقف برنفس را صحیح میدانند به این استدلال کرده اند که مردی به پیغمبرصلی الله علیه وسلم گفت: من دیناری دارم حضرت محمد صلی الله علیه وسلم گفت «تصدق به علی نفسک»