د (اسلام او سياست) نورې ليکنې
تازه سرليکونه
بېلابېلې ليکنې
د اسلامي حکومت څلور مدونه
لیکنه. عبد السلام حنفي / تعلیم الاسلام ویب پاڼه
د نبي کریم صلي الله علیه وسلم په مبارک وخت کي د صدقو مالونه که څه هم په بیت المال کي جمع کیدل مګر د دوی حساب بالکل جلاوو او د بیت المال د نورو مدونو لکه د غنیمت خمس یا خمس د معادن وغیره د دې حساب به جلا وو. او د هر یو مصرف هم جلا وو. نو له دې وجي فقهاوو کرامو وضاحت کړی دی چي د اسلامي حکومت په بیت المال کي څلور مدونه جلا جلا ساتل پکار دي.
او اصل حکم دا دی چي صرف حساب یي جلا ساتل نه دي پکار بلکي د هر یو مد بیت المال به جلا وي. او هر یو مد به په خپل مصرف کي خرڅ کوي. البته که څه وخت په یو خاص مد کي کمی وي نو د بل مد څخه په طور د قرض اخیستل او په هغه کي خرڅ کولی شي د بیت المال دغه څلور مدونه دا دي:
اول مد: د غنیموتو خمس یعني کم مال چي د کفارو څخه په ذریعه د جنګ حاصل شوی وي د دې څلور حصي به په جهاد کوونکو باندي تقسیم شي باقي پنځمه حصه کمه چي د بیت المال ده هغه به دغه مد ته ور جمع شي. او بل دغه مد ته به د کانونو خمس یعني د مختلف قسم کانونو څخه په راوتونکو شیانو کي پنځمه حصه ور جمع کوي چي دا دې بیت المال حق دي . او بل به دغه مد ته د رکاز خمس ورجمع کوي یعني کمي پخوانۍ خزانې چي په یوه مځکه کي راووزي د هغه هم پنځمه حصه د بیت المال حق دي. دا دری قسمه خمسونه د بیت المال په یو مد کي داخل دي.
دوهم مد: د صدقو دی چي په دې کي به د مسلمانانو زکوة، صدقه فطر او د مسلمانانو د ځمکو عشر داخل دی.
دریم مد: د خراج او د فئ مال دی چي په دې کي د غیر مسلمو د ځمکو څخه حاصل شوي خراج او د دوی جزیه او د دوی څخه حاصل شوي تجارتي ټیکس او هغه ټول مالونه داخل دي کم چي د غیر مسلمو څخه د دوی په رضامندۍ سره مصالحانه طور سره حاصل شوي دي.
څلورم مد: د ضوائعو دی چي په دې کي به د هغه چا مال داخلیږي چي مړ شي او وارث ونه لري مال او میراث به یې په کي داخلوي.
د دې څلورو مدونو مصرفونه که څه هم جلا جلا دي لیکن د فقیرانو او مسکینانو حق په دې څلورو مخکي مدونو کي مقرر شوی دی.
د دې څخه اندازه لګول کیږي چي په اسلامي حکومت کي د قوم د دې کمزوري طبقې د قوي کولو څومره اهتمام شوی دی کوم چي په حقیقت کي د اسلامي حکومت د امتیاز لویه نښانه ده. لنډه دا چي په اسلامي حکومت کي څلور بیت الماله د څلور مدونو د پاره جلا جلا مقرر دي. او د فقیرانو او مسکینانو حق یي په څلورو واړو مدونو کي ایښي دي. په دې کي د اولنیو درو واړو مدونو مصارف په خپله قرانکریم په تفصیل سره متعین او په واضح طور سره بیان کړي دي. د اولني مد یعني د غنیمتونو د خمس د مصارفو بیان په (سُوۡرَةُ الاٴنفَال : ۴۱] کي ذکر ده:
( وَاعْلَمُوٓا أَنَّمَا غَنِمْتُم مِّن شَىْءٍ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُۥ وَلِلرَّسُولِ وَلِذِى الْقُرْبٰى وَالْيَتٰمٰى وَالْمَسٰكِينِ وَابْنِ السَّبِيلِ) الایة
او تاسي ته دي معلومه وي چي د ولجې (غنیمت) څه مال چي تاسي په لاس راوړى دى، د هغه پنځمه برخه د الله، د هغه د پېغمبر، د خپلو خپلوانو، د يتيمانو، د مسكينانو او د مسافرانو لپاره ده.
او د دوهم مد یعني د صدقو یا زکاتو د مصرفونو بیان د [سُوۡرَةُ التّوبَة : ۶۰] کي داسی ذکر ده:
( إِنَّمَا الصَّدَقٰتُ لِلْفُقَرَآءِ وَالْمَسٰكِينِ وَالْعٰمِلِينَ عَلَيْهَا وَالْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ وَفِى الرِّقَابِ وَالْغٰرِمِينَ وَفِى سَبِيلِ اللَّهِ وَابْنِ السَّبِيلِ ۖ فَرِيضَةً مِّنَ اللَّهِ ۗ وَاللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ)
دا صدقې خو په اصل کښي د فقيرانو او مسكينانو لپاره دي، او د هغو خلكو لپاره دي چي د صدقو د چارو مامورين وي، او د هغو لپاره چي زړونه يې په لاس راوړل مقصد وي. دغه راز دا د غاړو د ازادولو او د پوروړو د مرستي لپاره د خداى په لار کښي او په مسافر پالنه کښي د استعمالولو لپاره دي. د الله له لوري يوه فريضه ده؛ او الله په هر څه پوهېدونكى او د حكمت څښتن دى.
د دریم مد کوم چي په اصطلاح کي مال د فئ ورته وايي د دې بیان په سورة حشر کي په تفصیل سره راغلی دی. د اسلامي حکومت د اکثرو مدونو فوجي خرچونه او د حکومت د کار کوونکو تنخواه ګاني وغیره د دې مد څخه خرڅ کړل کیږي.
څلورم مد یعني چي د چا میراث خور نه وي او مال یي پاتي وي. نو د نبي کریم صلي الله علیه وسلم د هدایاتو او د خلفاء راشدینو د عمل مطابق د شل او ګوډ او د لا وارثه بچیانو د پاره مخصوص دي.
ماخذ: شامي کتاب الزکوة. معـارف القـرآن. ټوک ۴ پاڼه ۱۷۳-۱۷۴ پاره ۱۰.
لیکوال.: د دارالعلوم دیوبند صدر مفتي علامه مفتي محمد شفیع رحمه الله. المکتبـة الـحبیبیـة
--------------------------
ورته ليکنې:
تبصره
