نویسنده: مفتي خلیل الله محمدی / ویب سایت تعلیم الاسلام

قبل از وارد شدن به بحث لازم  است  که معنی چشم چرانی را لغتاً و اصطلاحاً بدانیم. لغتاً: چرانیدن چشم ها، نظر بازی، نظر کردن بر چهره خوب رویان.[فرهنگ عمید] در اصطلاح: مردی که از روی هوس به دختران وزنان نگاه کند. آنکه به تماشای خوب رویان از روی هوا و هوس مشغول شود.[فرهنگ عمید]. 

چشم چراني يكي از تله‌ها و دام‌هاي شيطان براي گمراه كردن و از راه بي ‌راه كردن است كه امروزه در ميان جوانان زياد مشاهده مي‌شود.

زناني كه عفت و حجاب خود را  از دست داده اند و براي گمراه كردن جوانان خود را در خيابان و كوچه ها آرايش و تزيين مي‌كنند در مورد چنين افرادي خداوند متعال مي‌فرمايد: يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَتَّبِعُوا خُطُوَاتِ الشَّيْطَانِ وَمَنْ يَتَّبِعْ خُطُوَاتِ الشَّيْطَانِ فَإِنَّهُ يَأْمُرُ بِالْفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ  [النور:21] ترجمه: اي مؤمنان ! گام به گام شيطان ، راه نرويد و به دنبال او راه نيفتيد ، چون هركس گام به گام شيطان راه برود و دنبال او راه بيفتد ( مرتكب پستیها و زشتيها مي گردد ) چرا كه شيطان تنها به زشتيها و پستیها ( فرا مي خواند و ) فرمان مي راند».

اكثر مردم زيبائي زن را مدنظر دارند و براي بلند شدن فتنه چشم چراني همين كافي است كه زن بيگانه خود را به روشهاي غربي و غيراسلامي آرايش كند و در جلوي مردان بيگانه مانور بدهد. در حاليكه اسلام به عفت و شرف زن و خانواده و حفظ و آبروي آنها از  بي بندباریها در جامعه توجه خاصي از خود نشان داده است.

چنانچه  الله متعال مي‌فرمايد:يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ قُلْ لِأَزْوَاجِكَ وَبَنَاتِكَ وَنِسَاءِ الْمُؤْمِنِينَ يُدْنِينَ عَلَيْهِنَّ مِنْ جَلَابِيبِهِنَّ ذَلِكَ أَدْنَى أَنْ يُعْرَفْنَ فَلَا يُؤْذَيْنَ وَكَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَحِيمًا. [الاحزاب:59] ترجمه:« اي پيغمبر ! به همسران و دختران خود و به زنان مؤمنان بگو كه رداهاي(چادرها) خود را جمع وجور بر خويش فرو افكنند تا اين كه ( از زنان بي بندوبار و آلوده ) دست كم باز شناخته شوند و در نتيجه مورد اذيّت و آزار ( اوباش ) قرار نگيرند خداوند متعال ( پيوسته ) آمرزنده و مهربان بوده و هست. ( و اگر تا اكنون در رعايت كامل حجاب سست بوده ايد و كوتاهي كرده ايد ، توبه كنيد و از اين كار دوري كنيد ، تا خدا با مهر خود شما را ببخشد ).

وچشم چرانی گرچه گناه بس بزرگیست ولی از آنجا که اغلب مردم آنرا عادی می پندارند بدون اندک خوف وهراسی مرتکب آن می گردند.

واز آن پس اندیشه ی مبتلا شدن به فتنه های گوناگون هست واز جمله آنان فتنه قلب است، این از نیرنگ  های شیطانی است که از کجا به کجا می کشاند.

شیخ سعدی(رحمه الله) می فرماید:

بزرگى ديدم اندر كوهسارى

قناعت كرده از دنيا به غارى

چرا گفتم : به شهر اندر نيايى

كه بارى ، بندى از دل برگشايى

بگفت : آنجا پريرويان نغزند

چو گل بسيار شد پيلان بلغزند

چشم چران کیست؟: چشم چران کسی است که از نگاه کردن به چهره واندام ظاهر و پوشیده زنان یا نوجوانان لذت واستفاده جنسی می جوید واین انحراف ومعضل اجتماعی منحصر به جنس مرد نیست بلکه میان مردان وزنان در حالت ها و روشهای مختلف دیده می شود ولی این مرض مهلک در مردها بالاخص نوجوانان بیشتر دیده می شود.

چنانچه متأسفانه امروزه نوجوانانی را می بینیم که به دور از فضائل اخلاقی و محاسن اسلامی می باشد، وجهت تحقق بخشیدن به آرمانهای پوچ وبیهوده خودش به چشم چرانی و نگاههای پلید و کثیف می پردازد و وجود خود را در آتش شهوات شیطانی می سوزاند.

ودر مقابل زنان خصوصاً دختران جوان با خارج شدن از محوطه امن خانه ورها شدنشان در اماکن عمومی و بازارها با اعمال زشت خویش، شعله در خرمن زده و سبب می شوند که تر وخشک در آتش شهوت چشم چرانان بسوزد.

اما متأسفانه اولیاء و والدین جوانان (چه دختر چه پسر) به وظیفه ایمانی واسلامی خود عمل نمی کنند، و مراقب اعمال فرزندان خویش نمی باشد.

ودر راه تربیت ایمانی واسلامی کوشش و تلاش نمی نمایند در حالی که وظیفه آنها بسیار خطیر ومهم می باشد.

امیدواریم که خداوند همه را اصلاح نموده و توفیق اعمال شایسته و نیک را بدهد.

چشم چرانی از دیدگاه قرآن: قرآن کلام الهی میباشد ونیاز بشر را در هر موردی برآورد نموده ودر نصوص صریح آن در رابطه با هر موضوعی بیان شده است.لذا قرآن کریم در رابطه با چشم چرانی می فرماید:

۱ - يَعْلَمُ خَائِنَةَ الْأَعْيُنِ وَمَا تُخْفِي الصُّدُورُ. [غافر:19] ترجمه: خداوند متعال از دزدانه نگاه كردن چشمها و از رازي كه سينه ها در خود پنهان مي دارند ، آگاه است .

حضرت مجاهد(رحمه الله) می فرماید: منظور از خیانت چشم ، نگاه بسوی محرمات و منهیات است.

علامه نسفی (رحمه الله) می فرماید: خداوند متعال خیانت هر دیده ونگاه به صورت دزدی وآنچه در دلها، پوشیده است می داند.

۲ - قُل لِّلْمُؤْمِنِينَ يَغُضُّوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ وَيَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ذَلِكَ أَزْكَى لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِمَا يَصْنَعُونَ. [النور:30] ترجمه: ( اي پيغمبر ! ) به مردان مؤمن بگو :( آنان موظّفند كه از نگاه به عورت و محلّ زينت نامحرمان ) چشمان خود را فرو گيرند ، و عورتهاي خويشتن را ( با پوشاندن و دوري از پيوند نامشروع ) مصون دارند اين براي ايشان زيبنده تر و محترمانه تر است . بي گمان خداوند  متعال از آنچه انجام مي دهند آگاه است ( و سزا و جزاي رفتارشان را مي دهد ).

منظور از نگاه نهی شده ، نگاه دوم می باشدکه با اراده باشد نه نگاه اولی که بدون اراده و ناگهانی است به دلیل حدیث حضرت بریدة  (رضی الله عنها) که رسول الله(صلی الله علیه وسلم) برای حضرت علی(رضی الله عنه) فرمود:« يَا عَلِيُّ لَا تُتْبِعْ النَّظْرَةَ النَّظْرَةَ فَإِنَّ لَكَ الْأُولَى وَلَيْسَتْ لَكَ الْآخِرَةُ». ای علی تابع مگردان یک نظررابه نظردیگرهمانا نگاه اولی (وبدون اختیاری) ازآن توست نه نگاه آخری (و اختیاری و ازروی قصد).

۳ -  وَقُل لِّلْمُؤْمِنَاتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ وَيَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ...[النور:31] ترجمه: و به زنان مؤمنه بگو : چشمان خود را ( از نامحرمان ) فرو گيرند ( و چشم چراني نكنند ) و عورتهاي خويشتن را ( با پوشاندن و دوري از رابطه نامشروع ) مصون دارند.

ابن کثیر در رابطه با این آیه بیان می داردکه: خداوند متعال نگاه کردن زنها به سوی غیرهمسرانشان راحرام  گردانیده  است.

چشم چرانی از دیدگاه حدیث:

۱ - عَنْ أَبُو هُرَيْرَةَ عَنْ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ إِنَّ اللَّهَ كَتَبَ عَلَى ابْنِ آدَمَ حَظَّهُ مِنْ الزِّنَا أَدْرَكَ ذَلِكَ لَا مَحَالَةَ فَزِنَا الْعَيْنِ النَّظَرُ وَزِنَا اللِّسَانِ الْمَنْطِقُ وَالنَّفْسُ تَمَنَّى وَتَشْتَهِي وَالْفَرْجُ يُصَدِّقُ ذَلِكَ أَوْ يُكَذِّبُهُ.[متفق علیه] ترجمه:از ابوهریره روایت شده است که رسول الله(صلی الله علیه وسلم) فرمودند: بر فرزندان آدم بهره اش از زنا نوشته شده وضرورتاً این را در می یابد پس زنای چشمان نگاه کردن وزنای زبان صحبت کردن است ونفس آن را تمنا می کند واشتها می کند وفرج آن را تصدیق می کند یا ردّ می کند.

شعر: گر، ز زنای چشم حظی می بری

این کباب از پهلوی خود می خوری

این نظر ازدور، چون تیرست وسم

عشقت افزون می شود،صبرتو کم

۲ - عن أبي هريرة، رضي الله عنه، قال: قال رسول الله صلى الله عليه وسلم: كل عين باكية يوم القيامة إلا عينا غضت عن محارم الله وعينا سهرت فى سبيل الله وعينا خرج منها مثل رأس الذباب من خشية الله.[الدیلمی]ترجمه:از ابوهریره روایت شده است که رسول الله(صلی الله علیه وسلم) فرمودند: تمام چشمان در روز قیامت گریان هستند مگر چشمی که بسته شده از حرامهای خداوند متعال وچشمی که بیدار ی کشیده در راه اللهY وچشمی که خارج می شود از آن اشک مانند سرهای مگس از خوف الله»Y .

۳ - عَنْ أَبِي أُمَامَةَ عَنْ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ مَا مِنْ مُسْلِمٍ يَنْظُرُ إِلَى مَحَاسِنِ امْرَأَةٍ أَوَّلَ مَرَّةٍ ثُمَّ يَغُضُّ بَصَرَهُ إِلَّا أَحْدَثَ اللَّهُ لَهُ عِبَادَةً يَجِدُ حَلَاوَتَهَا.[رواه احمد] ترجمه:«از ابی امامه (رضي الله عنه) روایت شده است که رسول الله صلى الله عليه وسلم فرمودند: نیست هیچ مسلمانی که نگاهش افتد به محاسن وخوبی های زنی سپس فروبندد چشم ها را مگر اینکه خداوند متعال پیدا می کند برای او عبادتی که می یابد حلاوت آن را در قلبش».

۴ - عَنْ أَبِي أُمَامَةَ، عَنْ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، قَالَ:"لَتَغُضَّنَّ أَبْصَارَكُمْ، وَلَتَحْفَظُنَّ فُرُوجَكُمْ، وَلَتُقِيمُنَّ وُجُوهَكُمْ أَوْ لَتُكْسَفَنَّ وُجُوهُكُمْ".[الطبرانی] ترجمه: «از ابی امامه (رضي الله عنه) روایت شده است که رسول الله صلى الله عليه وسلم فرمودند: ضرورتاً شما باز می دارید چشم هایتان را از نگاه به نامحرم وحفاظت می کنید شرمگاهایتان را، یا این که الله چهره های شما را می گرداند».

۵ - عن حذيفة ، رضي الله عنه قال : قال رسول الله صلى الله عليه وسلم :« النظرة سهم من سهام إبليس مسمومة فمن تركها من خوف الله أثابه جل وعز إيمانا يجد حلاوته في قلبه»[المستدرک، الطبرانی]ترجمه: ازحضرت حذیفه رضي الله عنه روایت است که رسول الله صلى الله عليه وسلم فرمودند:همانا نگاه حرام(ناجایز) تیری است از تیرهای زهرآلود ابلیس ، هر کس ترک کرد نگاه به نامحرم را به خاطر ترس از من(اللهY) عوض می دهم اورا ایمانی که حلاوت وشیرینی آن را در قلبش بیابد.

شعر:

این همه آفات که به تن می رسد

از نظرتوشکن می رسد

دیده فروپوش چون صدف

تانشوی تیر بلا را هدف

۶ - عَنْ جَرِيرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ سَأَلْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ عَنْ نَظَرِ الْفُجَاءَةِ فَأَمَرَنِي أَنْ أَصْرِفَ بَصَرِي.[صحیح المسلم] ترجمه: «حضرت جریربن عبدالله فرمود:از رسول الله صلى الله عليه وسلم سوال کردم از نگاه ناگهانی (بدون اراده) پس امر کرد مرا این که بگردانم چشمانم را از محل دید(به آن طرف دیگر،نگاه نکنم».

علاج چشم چرانی:

1- اول باید دانست که بدون تلاش وکوشش وهمّت آسانترین کار هم انجام نمی گیرد، پس دراین راستا هم باید تلاش وکوشش وهمّت نمود.

2- اینطور تصور کن که اگر «شوهر» زن از این تصور شرم آور من مطلع بشود چقدر رسوایی بزرگی برپا می شود،والله تعالی که به همه امور خبیر و آگاه است آیا برای من شرم آور نیست که او این خیال واراده ام را تحت نظرش قرار داده است.

3- عذاب دردناک جهنم را مجسم نموده در آن تأمل وتفکّر کند، که این عمل بد مرا بعذاب جهنم خواهد کرد.

4- نفس خود را مخاطب قرار داده بگوید:که همانگونه مرا امر می کنی که از زنان دیگران کسب لذّت کنم اگر فردی از از همسر من لذّت حاصل کند و من مطلع بشوم چه عکس العملی انجام خواهم داد؟...

5- در آن وقت تصور شود که خداوند متعال در عین حال مرا می نگرد ودر قیامت از من خواهد پرسید، و با خود بیندیشد که آیا شکر نعمت چشم همین است که من انجام دادم؟ اگر الله تعالی در همان لحظه دستور مجازات مرا صادر نماید حال من چه خواهد شد؟.

6- هنگامی که نظر به زنی نامحرم افتاد یا در دل تقاضای نگاه کردن بوجود آمد فوراً باید وضو گرفته شود و دو رکعت نماز خوانده شود وتوبه کند ودر محضرحق تعالی دعا ونیایش کند إن شاء الله بتدریج این بیماری باطنی برطرف می شود.

7- با همّت بالا فوراً نگاه را پایین کند گرچه این کار برنفس گران تمام می شود اما اگر تا چند روزی این عمل را انجام دهد در رغبت کاهش پدید می آید ودرمان صورت می گیرد.

8- هنگامی که نگاه بد صورت گرفت پس در مقابل هر گناه، چندین رکعت نماز نفل به عنوان جریمه بخواندکه برنفس مشکل وسنگین تمام می شود، بطور مثال بیست رکعت.

در اخیر امیدواریم که خداوند متعال همه ما مسلمانان را از چنین اعمالی زشت وناپسند و گناه هان بزرگ نجات بدهد. آمین.