ژباړه او ټولونه: اسد الله انعام / تعلیم الاسلام ویب پاڼه

کلیسا او د دنیوي علم مخنیوی:
د دين او علم تر منځ جګړې هغه مهال زور واخيست، چي کله کليسا د هغو کسانو ځپلو ته مخ واړاوه، چي د مځکي د کرويت خبري ئې کولې او ځيني مهال به ئې همداسي کسان سوځل، په دې کي کليسا ځکه ملامته وه، چي په علمي ډګرونو کي ځني وخت علماء خطاء کېدلای سي، اما اکثره وخت مثبتو پايلو ته رسېږي، او دا ټوله کارونه ئې په علمي دائره کي راګرځي، ځکه صحيح او سالم دين د علمي بحث مخنيوی نه کوي...د بشر نظر په کائيناتو کي د الله عزوجل نښو ته متوجه کوي، او دوی دا ورښيي، چي د خالق او عظيم ذات د قدرت په دې حيرانوونکي هستۍ کي تدبر او تفکر وکړي، نه دا چي دوی په دې مباحثو کي د يوه معيني نظريې و منلو ته مجبوره کړي، بلکي بشري عقل ته به ئې پرېږدي، تر څو د خپل توان مطابق کوښښ پکښي وکړي. 

معلومه سوه، چي دا د کليسا يو لوی حماقت وو، چي په لوی لاس ئې د دين سره د علم او علماوو د اړيکو د پرېکون هڅه کوله د دوی ددې کم عقلی له امله په اروپا کي د کليسا پر خلاف حتی د دين او مذهب سره د خلکو کرکه اوج ته ورسېدله او سيکولر فکر خپلي منګولي هر لوري ته ښخي کړلې.

سالم فطرت هيڅکله د دين او علم تر منځ جلاوالی نه سي منلای، ځکه چي دا دواړه د بشري ټولني د جوړښت او د خلافت د مهمي دندي د د اجراء لپاره لازمي اجزاء دي. سالم فطرت د عبادت او معرفت، د ايمان بالغيب او ايمان په هغه څه سره چي حواس ئې درک کولای سي ترمنځ خپل ځای ټاکلای سي.

الله عزوجل انسان د خپل عبادت لپاره پيدا کړی دی:
 (وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالإِنسَ إِلاَّ لِيَعْبُدُونِ) [سورة الذاريات: ۵۶]
ژباړه: او نه دي پيدا كړى ما پيريان او انسانان مګر لپاره ددې چي دوى زما عبادت وكړي.

او د عبادت تر څنګ ئې د مځکي د آبادی هم ورته ويلي دي:
 {هُوَ أَنشَأَكُمْ مِنْ الأَرْضِ وَاسْتَعْمَرَكُمْ فِيهَا} [سورة هود: ۶۱]
ژباړه: همدغه (الله) پيدا كړي ياست تاسي له مځکي او اوږده عمرونه ئې دركړي دي تا سي ته په دې (مځکه) کي.

(هُوَ الَّذِي جَعَلَ لَكُمْ الأَرْضَ ذَلُولاً فَامْشُوا فِي مَنَاكِبِهَا وَكُلُوا مِنْ رِزْقِهِ) [ سورة الذاريات: ۱۵]
ژباړه: دغه (الله) هماغه ذات دى چي ګرځولې يې ده تاسي ته مځکه پسته تابعداره نو تاسي ځئ ګرځئ په اوږو اطرافو لارو ددې مځکي او خورئ تاسي له (حلال) رزق ددغه (الله) او خاص دغه (الله) ته بيا ژوندي راپورته كيدل ستاسو دي (پس له مرګه).

د همدې لپاره ئې تطبيقي او نظري علوم ټاکلي دي:
{الَّذِي عَلَّمَ بِالْقَلَمِ (۴) عَلَّمَ الإِنسَانَ مَا لَمْ يَعْلَمْ (۵)} [سورة القلم: ۴-۵]
ژباړه: هغه (رب پالونكى) چي ښوولى يې دى (خط انسان ته) په قلم سره. ښوونه يې كړې ده انسان ته د هغو شيانو چي دى پرې نه پوهيده (پخواله ښودلو).

(وَجَعَلْنَا اللَّيْلَ وَالنَّهَارَ آيَتَيْنِ فَمَحَوْنَا آيَةَ اللَّيْلِ وَجَعَلْنَا آيَةَ النَّهَارِ مُبْصِرَةً لِتَبْتَغُوا فَضْلاً مِنْ رَبِّكُمْ وَلِتَعْلَمُوا عَدَدَ السِّنِينَ وَالْحِسَابَ وَكُلَّ شَيْءٍ فَصَّلْنَاهُ تَفْصِيلاً)  [سورة الاسراء:۱۲]
ژباړه: او ګرځولې ده مونږ شپه او ورځ دوه دليله (د خپل كامل قدرت) نو محوه كړه مونږ علامه د شپې او وګرځوله مونږ علامه د ورځې روښانه (چي هر شى پكښي ليدل كيږي) لپاره ددې چي طلب كړی تاسي (په رڼا د ورځې کي) فضل له رب خپل او (لپاره ددې) چي معلوم كړی وپوهيږی تاسي (په دغه اختلاف د شپو او ورځو كي ) شمار د كلونو او حساب (د وختونو) او هر شى (چي تاسي ورته اړيئ) بيان كړى دى مونږ هغه په بيانولو واضحو سره.

(وَسَخَّرَ لَكُمْ مَا فِي السَّمَوَاتِ وَمَا فِي الأَرْضِ جَمِيعاً) [ سورة الجاثية: ۱۳]
ژباړه: او په كار لګولى مسخر كړى يې دى تاسي ته هر هغه شيان چي په آسمانونو كي دي (لكه: لمر، قمر، نجوم) او هر هغه شيان چي په مځکه كي دي (لكه اوبه خاوره او حيوانات او نور) ټول (مسخر) له (طرفه د) الله (دي). بېشكه په دغه (تسخير) کي خامخا لوى دلائل (د قدرت) دي لپاره د هغه قوم چي فكر كوي (په دغو مخلوقاتو کي).

له همدې امله علم په خپل ذات کي د عبادت يو ډول جز بللای سو، چی د انسان څخه مطلوب دی، په دې کي دنيوي او اخروي دواړه علوم راځي، ځکه چي د مځکي تعمير او آبادي پر رباني منهج باندي دواړو علومو ته اړتيا لري، دنيوي علم د ځمکي مادي آبادي او ديني علم ئې معنوي آبادي پر رباني منهج باندي راولي.

له همدې امله صحيح دين او سالم فطرت د دين او علم ترمنځ نزاع او شخړه کاملا ردوي! (۲۲: ج:۲، ص: ۶۴)

(خو کلیسا د علم د پرمختګ مخنیوی کاوه...).

مخکنۍ لیکني:

سیکولرزم ، کلیسا او سیاست (۹)

په اروپا کي سیکولرزم او عیسایت (۸)

اروپا د مسلمانانو د عروج پر مهال (۷)