مقالات بیشتر از (احکام)
عناوين تازه ترين
برنامه هاى مختلف
تفاوت نماز مردان و زنان
ترجمه: مفتي محمد ابراهیم تیموري / تعلیم الاسلام ویب پاڼه
در شریعت اسلامی، مردان و زنان هر دو مخاطب احکام خداوندی اند. همانگونه که مردان بر ادای نماز، روزه، زکات و حج حکم شده اند، زنان نیز از این احکام مستثنی نیستند، لیکن شریعت، انوثت زنان و حجاب ایشان را در هر مقام مد نظر گرفته در ادای این عبادات، همان جنبه ای را برای زنان اختیار نموده است که حجاب کامل زنان را متضمن می باشد.
بعد از ایمان، بزرگترین عبادت «نماز» است، ولی با وجود اشتراک مردان و زنان در بعضی احکام نماز، در تفاصیل آن احکام، تفاوت زیادی ملاحظه می شود. احادیث ذیل، بعضی از این تفاوت ها را روشن می سازد:
226_ فَقَالَ لِي رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: يَا وَائِلُ بْنَ حُجْرٍ، إِذَا صَلَّيْتَ فَاجْعَلْ يَدَيْكَ حِذَاءَ أُذُنَيْكَ، وَالْمَرْأَةُ تَجْعَلُ يَدَيْهَا حِذَاءَ ثَدْيَيْهَا.
ترجمه: حضرت وائل بن حُجْر رضی الله عنه روایت می کند، چون به خدمت رسول اکرم ه حاضر شدم، آنحضرت ه به من فرمودند: ای وائل بن حُجْر! چون به نماز ایستاده شوی، دست هایت را برابر با گوش هایت بلند کن، و زن، دست های خود را برابر با سینۀ خود بلند کند. (۱)
227_ عَنْ يَزِيدَ بْنِ أَبِي حَبِيبٍ، أَنَّ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ مَرَّ عَلَى امْرَأَتَيْنِ تُصَلِّيَانِ فَقَالَ: إِذَا سَجَدْتُمَا فَضُمَّا بَعْضَ اللَّحْمِ إِلَى الْأَرْضِ فَإِنَّ الْمَرْأَةَ لَيْسَتْ فِي ذَلِكَ كَالرَّجُلِ.
ترجمه: از حضرت ابن ابی حبیب رحمة الله علیه روایت است که رسول الله صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ از جائی می گذشتند و دو زن را در حال نماز خواندن مشاهده کردند. آنحضرت صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ به آنها فرمودند: چون به سجده رفتید بدن را به زمین بچسپانید، زیرا زن در این مورد مانند مرد نیست. (۲)
228_ عَنْ أَبِي سَعِيدٍ الْخُدْرِيِّ، صَاحِبِ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، عَنْ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَنَّهُ قَالَ: ... وَكَانَ يَأْمُرُ الرِّجَالَ أَنْ يَتَجَافَوْا فِي سُجُودِهِمْ، وَيَأْمُرُ النِّسَاءَ يَنْخَفِضْنَ فِي سُجُودِهِنَّ، وَكَانَ يَأْمُرُ الرِّجَالَ أَنْ يَفْرِشُوا الْيُسْرَى، وَيَنْصِبُوا الْيُمْنَى فِي التَّشَهُّدِ، وَيَأْمُرُ النِّسَاءَ أَنْ يَتَرَبَّعْنَ.
ترجمه: صحابی رسول خدا صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، حضرت ابو سعید خُدری رضی الله عنه روایت می کند که حضرت رسول الله صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ به مردان حکم می فرمودند که در سجده (ران خود را از شکم) جدا نگهدارند، و به زنان حکم می فرمودند تا خود را جمع نموده (یعنی ران را با شکم چسپانیده) سجده کنند.
و حضرت رسول اکرم صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ مردان را حکم می دادند تا در تشهُّد، پای چپ را بر زمین هموار نموده و پای راست را ایستاده کنند، و به زنان حکم می دادند تا چهار زانو بنشینند. (۳) (۴)
229_ عَنْ عَبْدِ اللهِ بْنِ عُمَرَ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: إِذَا جَلَسَتِ الْمَرْأَةُ فِي الصَّلَاةِ وَضَعَتْ فَخِذَهَا عَلَى فَخِذِهَا الْأُخْرَى، وَإِذَا سَجَدَتْ أَلْصَقَتْ بَطْنَهَا فِي فَخِذَيْهَا كَأَسْتَرِ مَا يَكُونُ لَهَا، وَإِنَّ اللهَ تَعَالَى يَنْظُرُ إِلَيْهَا وَيَقُولُ: يَا مَلَائِكَتِي أُشْهِدُكُمْ أَنِّي قَدْ غَفَرْتُ لَهَا.
ترجمه: از حضرت عبد الله بن عمر رضی الله عنهما روایت است که رسول الله صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فرمودند: چون زن در نماز بنشیند، ران های خود را بهم بچسپاند، و چون به سجده رود، شکم خود را طوری بر ران خود بچسپاند که با سترترین حالت وی باشد، زیرا الله أ به سوی او دیده می گوید: ای فرشتگانم! شما گواه باشید؛ من این زن را بخشیدم. (۵)
230_ عَنْ عَائِشَةَ، قَالَتْ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: لَا تُقْبَلُ صَلَاةُ الحَائِضِ إِلَّا بِخِمَارٍ.
ترجمه: از اُمُّ المؤمنین حضرت عائشه رضی الله عنها روایت است که رسول اکرم صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فرمودند: نماز زن بالغه بدون چادر قبول نمی شود. (۶)
231_ قَالَ عَلِيٌّ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ إِذَا سَجَدْتِ الْمَرْأَةُ فَلْتَضُمَّ فَخِذَيْهَا.
ترجمه: امیر المؤمنین حضرت علی رضی الله عنه می فرماید: هنگامی که زن سجده کند، باید ران های خود را به هم بچسپاند (یعنی خود را جمع نموده سجده کند). (۷)
232_ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ أَنَّهُ سُئِلَ عَنْ صَلَاةِ الْمَرْأَةِ، فَقَالَ: تَجْتَمِعُ وَتَحْتَفِرُ.
ترجمه: از حضرت عبد الله بن عباس رضی الله عنهما دربارۀ نماز زن پرسیدند. آن بزرگوار فرمود: زن، خود را خوب جمع کند. (۸)
233_ عَنْ نَافِعٍ، أَنَّ صَفِيَّةَ، كَانَتْ تُصَلِّي وَهِيَ مُتَرَبِّعَةٌ.
ترجمه: حضرت نافع رحمه الله می فرماید: حضرت صفیّه زوجۀ حضرت عبد الله بن عمر رضی الله عنهما چون نماز می خواند، چهار زانو می نشست. (۹)
234_ اَبُوْ حَنِیْفَةَ عَنْ نَافِعٍ، عَنِ ابْنِ عُمَرَ رَضِيَ اللهُ عَنْهُمَا أَنَّهُ سُئِلَ: كَيْفَ كُنَّ النِّسَاءُ يُصَلِّينَ عَلَى عَهْدِ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ؟ قَالَ كُنَّ يَتَرَبَّعْنَ، ثُمَّ أُمِرْنَ أَنْ يَحْتَفِزْنَ.
ترجمه: حضرت امام اعظم ابو حنیفه رحمه الله ... روایت می کند که مردم از حضرت عبد الله بن عمر رضی الله عنهما پرسیدند که زنان در زمان رسول الله ه چگونه نماز می خواندند. حضرت عبد الله بن عمر رضی الله عنهما فرمود: زنان در ابتدای اسلام چهار زانو می نشستند، سپس به آنها حکم شد تا بر روی سرین نشسته پاهای خویش را از یک جانب بیرون کنند. (۱۰) (۱۱)
ماخذ: نماز اهل السنت
------------------
(۱) المعجم الکبیر للطبرانی: 22/19 حدیث 28 بَابُ الْوَاوِ، أُمُّ يَحْيَى بِنْتُ عَبْدِ الْجَبَّارِ بْنِ وَائِلِ بْنِ حُجْرٍ، عَنْ عَمِّهَا عَلْقَمَةَ | مجمع الزوائد للهیثمی: 2/103 حدیث 2594 كِتَابُ الصَّلَاةِ، بَابُ التَّكْبِيرِ | مجمع الزوائد للهیثمی: 9/374 حدیث 16005 كِتَابُ الْمَنَاقِبِ؛ بَابُ مَا جَاءَ فِي وَائِلِ بْنِ حُجْرٍ | جامع الاحادیث للسیوطی: 23/439 حدیث 26374 ياء النداء مع الواو | جامع المسانید والسنن لابن کثیر: 8/406 حدیث 10650 وائل بن حجر بن سعد بن مسـروق | کنز العمال: 7/431 حدیث 19640 كتاب الصلاة من قسم الأقوال؛ الفصل الثاني في أركان الصلاة | إعلاء السنن للتهانوی: 2/181 حدیث 656 باب افتراض التحریمة وسننها
(۲) المراسیل لابی داؤد: 117 حدیث 87 جَامِعُ الصَّلَاةِ | السنن الکبری للبیهقی: 2/315 حدیث 3201 كِتَابُ الصَّلَاةِ؛ جُمَّاعُ أَبْوَابِ صِفَةِ الصَّلَاةِ؛ بَابُ مَنْ ذَكَرَ صَلَاةً وَهُوَ فِي أُخْرَى | جامع الاحادیث للسیوطی: 3/333 حدیث 21110 إذا مع السين | معرفة الآثار والسنن للبیهقی: 3/143 حدیث 4054 كِتَابُ الصَّلَاةِ؛ صَلَاةُ الْمَرْأَةِ | مجمع الزوائد للهیثمی: 7/462 حدیث 19787 كتاب الصلاة من قسم الأقوال؛ الفصل الثاني "في أركان الصلاة" | إعلاء السنن للتهانوی: 3/26 حدیث 775 باب طریق السجود
(۳) السنن الکبری للبیهقی: 2/314 حدیث 3198 جُمَّاعُ أَبْوَابِ صِفَةِ الصَّلَاةِ؛ بَابُ مَنْ ذَكَرَ صَلَاةً وَهُوَ فِي أُخْرَى؛ بَابُ مَا يُسْتَحَبُّ لِلْمَرْأَةِ مِنْ تَرْكِ التَّجَافِي فِي الرُّكُوعِ وَالسُّجُودِ | التبویب الموضوعی للاحادیث: ص 2639
(۴) برای مسئلة اخیر به حدیث 234_ مراجعه کنید.
(۵) السنن الکبری للبیهقی: 2/314 حدیث 3198 جُمَّاعُ أَبْوَابِ صِفَةِ الصَّلَاةِ؛ بَابُ مَنْ ذَكَرَ صَلَاةً وَهُوَ فِي أُخْرَى؛ بَابُ مَا يُسْتَحَبُّ لِلْمَرْأَةِ مِنْ تَرْكِ التَّجَافِي فِي الرُّكُوعِ وَالسُّجُودِ | جامع الاحادیث للسیوطی: 3/43 حدیث 1759، إذا مع الجيم | الکامل لابن عدی: 2/501 رقم الترجمة: 399 | کنز العمال للمتقی الهندی: 7/549 حدیث 20203 كتاب الصلاة من قسم الأقوال؛ الباب الرابع: في صلاة المسافر | إعلاء السنن للتهانوی: 3/33 حدیث 778 باب طریق السجود
(۶) جامع الترمذی: 2/215 حدیث 377 أَبْوَابُ الصَّلَاةِ؛ بَابٌ: مَا جَاءَ لَا تُقْبَلُ صَلَاةُ الْحَائِضِ إِلَّا بِخِمَارٍ | سنن ابی داؤد: 1/173 حدیث 641 كِتَاب الصَّلَاةِ؛ بَابُ الْمَرْأَةِ تُصَلِّي بِغَيْرِ خِمَارٍ | سنن ابن ماجه: 1/214 حدیث 655 كِتَابُ الطَّهَارَةِ وَسُنَنِهَا؛ بَابُ إِذَا حَاضَتِ الْجَارِيَةُ لَمْ تُصَلِّ إِلَّا بِخِمَارٍ | السنن الکبری للبیهقی: 2/33 حدیث 3254 و حدیث 3255 كِتَابُ الصَّلَاةِ؛ جُمَّاعُ أَبْوَابِ لُبْسِ الْمُصَلِّي؛ بَابُ مَنْ زَعَمَ أَنَّ الْفَخِذَ لَيْسَتْ بِعَوْرَةٍ وَمَا قِيلَ فِي السُّـرَّةِ وَالرُّكْبَةِ | مسند إسحاق بن راهويه: 2/678 حدیث 1284 و 1285 مَا يُرَوَى عَنْ صَفِيَّةَ بِنْتِ شَيْبَةَ وَمُسَيْكَةَ وَغَيْرِهِمَا، عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهَا، عَنِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ | المنتقی لابن الجارود: 1/53 حدیث 173 كِتَابُ الصَّلَاةِ؛ مَا جَاءَ فِي الثِّيَابِ لِلصَّلَاةِ | صحیح ابن حبان: 4/612 حدیث 1711 باب شروط الصلاة؛ ذِكْرُ الزَّجْرِ عَنْ أَنْ تُصَلِّيَ الْحُرَّةُ الْبَالِغَةُ مِنْ غَيْرِ خِمَارٍ يَكُونُ عَلَى رَأْسِهَا | مصنف ابن أبي شيبة: 2/40 حدیث 6223 كِتَابُ صَلَاةِ التَّطَوُّعِ وَالْإِمَامَةِ وَأَبْوَابٌ مُتَفَرِّقَةٌ؛ الْمَرْأَةُ تُصَلِّي وَلَا تُغَطِّي شَعْرَهَا | إعلاء السنن للتهانوی: 2/164 حدیث 632 باب سترة الحرة والأمة
(۷) السنن الکبری للبیهقی: 2/214 حدیث 3197 بَابُ مَا يُسْتَحَبُّ لِلْمَرْأَةِ مِنْ تَرْكِ التَّجَافِي فِي الرُّكُوعِ وَالسُّجُودِ | مصنف عبد الرزاق: 3/138 حدیث 5072 كِتَابُ الصَّلَاةِ؛ بَابُ تَكْبِيرِ الْمَرْأَةِ بِيَدَيْهَا... | مصنف ابن ابی شیبة: 1/241 حدیث 2777 كِتَابُ الصَّلَوات؛ الْمَرْأَةُ كَيْفَ تَكُونُ فِي سُجُودِهَا؟ | مصنف ابن ابی شیبة به تحقيق محمد عوّامه: 1/504 حدیث 2793 | إعلاء السنن للتهانوی: 3/30 تا 32 حدیث 777 باب طریق السجود
(۸) مصنف ابن ابی شیبة: 1/241 حدیث 2778 كِتَابُ الصَّلَوات؛ الْمَرْأَةُ كَيْفَ تَكُونُ فِي سُجُودِهَا | مصنف ابن ابی شیبة به تحقيق محمد عوّامه: 1/505 حدیث 2794 كِتَابُ الصَّلَوات؛ الْمَرْأَةُ كَيْفَ تَكُونُ فِي سُجُودِهَا
(۹) مصنف ابن ابی شیبة: 1/242 حدیث 2784 كِتَابُ الصَّلَوات؛ فِي الْمَرْأَةِ كَيْفَ تَجْلِسُ فِي الصَّلَاةِ | مصنف ابن ابی شیبة به تحقيق محمد عوّامه: 1/506 حدیث 2800 كِتَابُ الصَّلَوات؛ الْمَرْأَةُ كَيْفَ تَكُونُ فِي سُجُودِهَا
(۱۰) مسند الامام الاعظم: حدیث 37 | جامع المسانید للامام الاعظم: 1/400 | إعلاء السنن للتهانوی: 3/27 حدیث 776 باب طریق السجود. و قال فی اعلاء السنن: هذا اسناد صحیح: 3/27 حدیث 776
(۱۱) برای تفصیل بیشتر به حاشیة جلد اول «زیورهای بهشتی» به زبان فارسی، چاپ دوم، با ترجمة مترجم کتاب هذا از صفحة 304 تا 314 تحت عنوان «زنان در بسیاری از مسائل نماز با مردان تفاوت دارند» مراجعه کنید که با اختصار 21 تفاوت در بین نماز مردان و زنان با دلائل آن بیان گردیده است.
مقالات مرتبط: