قسمت اول

نویسنده:خلیل الله محمدی / ویب سایت تعلیم الاسلام

نذر یک امرمشروع قربت وثوابی می باشد،زیرا انجام دادن اعمال صالحه ای چون نماز،روزه،حج و... را برانسان لازم میگرداند

.اگرکسی برخودچیزی رالازم ونذرکردباید به آن وفا کند.وبادلایلی از قرآن وحدیث ومعقول وفا به نذر براولازم می باشد.

آیات قرآن که دلالت بروفا به نذر میکند، خداوند می فرماید: وَلیوفوا نذورهم » وفاکننده به نذرخود. ومی فرماید: یاایهاالذین آمنوا اوفوا بالعقود. ای کسانی که ایمان آورده اید به عهدها وفاکنید.

ورسول الله صلی الله علیه وسلم می فرماید: من نذران یطیع الله فلیطعه ، کسی نذرکردکه اطاعت خدا بکند پس اطاعت کند.

ومی فر ماید: من نذروسمی فعلیه الوفا بما سمی» کسی که نذر کرد و آنرا تعیین نمود براولازم است که به آن وفاکند.

دلیل عقلی برلزوم نذر: مسلمان برای رسیدن به الله جل جلاله محتاجی نوعی از عبادات مقصودی می باشد و نذر، آنچه راانسان انجام دادن انرا برخودنذرکرد،واجب میگرداند پس نذر راهی شد برای الزام کردن نفس برانجام طاعات و عبادات و انسان را منع میکند از اینکه آنچه نذر کرده ترک کند.

حقیقت نذراین است که کاری که درشرع برکسی لازم و واجب نباشد اگر او به زبان نذر کندکه من این کار را می کنم یا برای خدا فلان کار برمن لازم است که آنرا انجام دهم این نذرمی گردد. حکمش این است که انجام دادن آن لازم می شود، اگرچه دراصل واجب نبودولی برای وجوب آن به اتفاق شرط است که آن کار ازنظر شرع گناه ونا جایز نباشد،اگرکسی انجام  دادن گناهی را برخود نذرکرد، انجام دادن آن، براو واجب نمی گرددبلکه انجام خلاف آن،براوواجب است،البته کفاره قسم براوواجب می شود.

زیرارسول الله صلی الله علیه وسلم می فر ماید:«من نذران یطیع الله فلیطعه ومن نذر ان یعصیه فلایعصه». اگر کسی نذر کرد که الله جل جلاله را اطاعت کند پس او را اطاعت کندواگر کسی نذر کرد که الله جل جلاله را نافرمانی کند پس او را نافرمانی نکند {گناه نکند}.

ورسول الله صلی الله علیه وسلم می فرماید:« لاوفاءلنذرفی معصیه ولافی مالایملک العبد»نذری که برای انجام گناه باشد یا به آنچه در ملک انسان نیست وفا به آن لازم نیست.

و می فرماید: «لانذر فی معصیه الله وکفارته کفاره الیمین»درنافرمانی خدا نذری نیست وکفاره آن کفاره قسم می باشد.

وعمران بن حصین رضی الله عنه می فرماید:از رسول الله صلی الله علیه وسلم شنیدم که می فرمود: نذر بردونوع است کسی که در طاعت خداوند کند آن برای خدا است و براولازم است که به آن وفا کند وکسی که انجام گناهی را نذر کند این نذر برای شیطان است ودرآن وفا نیست وباید کفاره قسم رابدهد.

درنزدامام ابوحنیفه رحمه الله وفقهای دیگراین شرط هم وجود دارد که کار باید چنان کاری باشد که از جنس آن عبادت مقصودی درشرع یا فته شود،مانند نماز، روزه،صدقه،قربانی و غیره که  ا ز جنس آن بعضی عبادات وواجبات شرعی هست.

پس اگر کسی به نماز،روزه و صدقه نفلی نذر بکند پس آن نفل برذمه او واجب می گردد،که انجام آن لازم و واجب می باشد.

مولاناشاه ولی الله محدث دهلوی در حجة الله البالغه می نویسد:نذرویمین از اصول برّنمی باشد،ولی وقتی کسی برخود چیزی را واجب قرار داد و نام خدا را بر آن برد، واجب است در حق خدا وآنچه نام خدارا یاد کرده است،کوتاهی نکند.

بنابراین آن حضرت صلی الله علیه وسلم فرمود:«لاتنذروافان النذرلایفنی من القدرشیئاًوانمایسترج به من البخیل» نذرنکنیدکه در برابر تقدیرکاری انجام نمی دهد فقط به وسیله آن چیزی از دست بخیل بیرون آورده می شود.

یعنی هرگاه انسانی از هرطرف دراحاطه قرار گیرد،گاه وقتی صرف کردن چیزی بر او آسان می شود،پس وقتی که خداوند او را از آن مهلکه نجات دهد طوری شود که یا گاهی به او ضرری متوجه نشده است،پس لازم است که چنین چیزی باشد که به وسیله آن از دست اوآنچه را برخود لازم کرده است و عزم او را تاکید و نیت او را بلند کند بیرون آورده شود.

ودرباره اقسام نذر می فرماید: نذربرچند قسم است:

یکی نذر مبهم:دراین باره رسول خدامی فرماید:«کفارة النذراذالم یسم کفارة الیمین »کفاره نذر هرگاه مشخص نشود همان کفاره یمین است.

دوم نذر مباح: رسول خدا دراین باره می فرماید: اوف بنذرک» که بنذرت وفا کن،ولی واجب نیست.

سوم نذرطاعت:درجای معین یا شکل معین،دراین باره داستان کسی که نذرکرده بود که شتری در بت خانه که نه درانجا بتی ونه جشن وعیددوران جاهلیت وجود داشت، نحرکند،آمده است که آنحضرت فرمود: اُوف بنذرک» بنذرت وفاکن.

چهارم نذرمعصیت:که دراین باره رسول خدا فرمود:من نذر نذراَفی معصیه الله فکفا رته کفارة یمین»کسی که به انجام معصیتی نذرکرد باید کفاره یمین را ادانماید.

پنجم نذر برکارمحال: دراین باره رسول خدا فرمود: من نذر نذراًلایطیقه فکفا رته کفاره یمین» کسی که برانجام دادن چنین کاری نذر نمود که نمی تواند آن را انجام دهد،کفاره او کفاره قسم است.

اصل دراین باب این است که مشروعیت کفاره برای جلگوگیری از اثم وگناه وبرای ازاله وسوسه دل است،پس کسی که برانجام طاعتی نذرکندباید آن راانجام  دهد،وکسی که غیرازاین نذر کند ودر دل نسبت به انجام آن وسوسه پیش بیاید،برآن کفاره واجب است.