ليکنه: مولوي محمد مجاهد

الله جل جلاله  په خپل ستر کتاب قرانکريم کي د اړوندي موضوع په اړه فرمايي: يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا عَلَيْكُمْ أَنْفُسَكُمْ لَا يَضُرُّكُمْ مَنْ ضَلَّ إِذَا اهْتَدَيْتُمْ إِلَى اللَّهِ مَرْجِعُكُمْ جَمِيعًا فَيُنَبِّئُكُمْ بِمَا كَنْتُمْ تَعْمَلُونَ. (سورة المائده الاية ١٠٥ )

په قرانکريم کي که په دې يوه لنډ ايت باندي انسان عمل وکړي نو دده د ژوند دصحيح کېدو لپاره به کافي وي .
په دې ايت کي الله  جل جلاله  ټول امت ته يو عجيب هدايت ورکړئ دئ که چيري  زموږ  و  زړونو ته دا خل سي او موږ  ورباندي د عمل کولو وعده وکړو  نو  ويلاى سو چي د دې يوه قراني ايت  په ذريعه  موږ  د ټولو مصائبو او مشکلاتو څخه خلاصېداى سو . 

 مخکي تر دې چي د دې ايت و اصلي مطلب ته راسو لومړى به يوه سوال ته جواب و لټوو : موږ وينو ، چيري چي مسلمانان اباد وي همهلته د مشکلاتو او مصائبو سره مخامخ دي ، که په فلسطين ، عراق ، کشمير ، چيچنيا، افغانستان او  بالاخيره که وټولو اسلامي هيوادونوته متوجه سو نو ټول مسلمان امت د دا يمي  مشکلاتو سره مخامخ دئ که څه فکر پکښي وسي نو د چا په وجود کي که ايمان وي نو هغه به په خپله فيصله وکړي ، چي ددې مشکلاتو اصلي  او  اساسي سبب دادئ ، چي موږ  خپل دين  او د نبي عليه السلام  د سنتو اتباع  پر يښې ده او په بدو  عملونو باندي مبتلا يو ، نو همدا سبب دئ ، چي د اوسنيو افتونو او مشکلاتو سره لاس او ګرېوان يو  ، ځکه الله  جل جلاله   فرمايي: وَمَا أَصَابَكُمْ مِنْ مُصِيبَةٍ فَبِمَا كَسَبَتْ أَيْدِيكُمْ وَيَعْفُو عَنْ كَثِيرٍ ( سورة الشوراى الاية ٣٠ )

ژباړه : کوم مصيبت چي تاسوته رسيږي هغه ټول ستاسو د خپلو لاسونو کړنه ده که څه هم  الله جل جلاله   تاسو ته د ډېرو بدو اعمالو سزا وي در معاف کړي دي .

د ځينو بدو اعمالو سزاوي  په دنياکي د دغو مشکلاتو او مصائيو څخه عبارت دي ، چي الله جل جلاله  يې پر مسلمانانو باندي راولي او زموږ هر مجلس پر دې باندي شاهد دئ ، چي موږ په ګناهونو باندي مبتلايو او موږ د نبي کريم صلی الله عليه وسلم  د سنتو اتباع پر يښې ده .

مګر د دغو ټولو يادونو سره سره زموږ په ديني حالاتو کي څه ښه والى او بهتري نه معلومېږي  ډېر اصلاحي جماعتونه ، انجمنونه او ادارې د دې لپاره جوړي سوي دي ، چي ددې ناوړو  حالاتو اصلاح وکړي مګر  بياهم حالات د صحت څخه نور هم ليري کېږي ، دهغه په رفتار کي نور زياتوب راځي ، او داصلاحي ټولنو څخه څرګنده فايده هم نه تر سترګو کېږي دا نو ولي ؟  

د دې سوال په جواب کي د قرانکريم دا اوسنى ايت ، چي مخکي تېر سو موږ و دې ته متوجه کوي چي کله ستا سو سره د حالاتو د اصلاح فکر پيداسي ، نو تاسو همېشه د اصلاح شروع د بل څخه کوئ ، ستاسو په ذهن کي  دي دا خبره وي چي خلک خراب سوي دي ، په بدواعمالوکي مبتلادي ، دوکه کونکي ، رشوت اخستونکي ، سود خوړونکي او په دا سي نورو بدو اعمالو کي شکيل دي  دد دغو ټولو خبرو د کولو پر وخت زموږ په فکر کي بايد دا وي چي دا ټول کارونه نور خلک کوي ، د خلکو اصلاح په کار ده او خلک بايد د دې ناوړو کارونو څخه را وګرځي .

د خپل ځان اصلاح فکر راسره نسته ، ډېر په کمه کچه به داسي خلک  شتون ولري ، چي دا فکر به يې کړئ وي ، چي زه هم په يوه خرابي کي مبتلايم ، او په ما کي هم دا ډول عيبونه سته او زما د دغو عيبونو اصلاح ترټولو مخکي ضروري او لازمي ده . زه چي د بل عيبونه لټوم ، نو بايد اول  دخپلو عيبونو جاج  واخلم او د خپل ځان د  اصلاح فکر وکړم  .

نن زموږ حال دادئ ، چي کله يو جماعت يا اداره يا يو تنظيم د اصلاح لپاره جوړېږي  نو د چلونکو او تنظيم کونکو  ټولو فکر دا وي ، چي د عوامو اصلاح کوو ، مګر دا فکر چي خپل ځان اصلاح کوو  او خپل عيبونه ليري کوو کېداى سي چي داسي فکر د ډېرو کمو کسانو سره وي  نو دا ډول عمل چي خپل عيبونه يې صرف نظر کړي وي  او د بل دعيبونو فکر  کوي په نتجه کي به د ده خبره هم وزن له لاسه ورکړي ، د خلکو په ذهنو او زړونو کي به د ده د خبرو اثر او برکت  پاته نه سي  بلکي يواځي به  د ده اواز او نارې ورپا ته سي او بس  ځکه الله جل جلاله  په قران کريم کي فرمايي :  اې ايمان لرونکو ! تاسي د خپل اصلاح فکر وکړئ .

که چيري د خپل ځان اصلاح وکړئ  او د هدايت پر لاره ولاړسئ ، نو کوم خلک چي د ګمراهۍ وطرفته روان دي ، بد عملونه کوي د هغو بدوالى او ګمراهي به تاسو ته نقصان او تاوان ونه رسوي ، ځکه ستاسو بيرته تګ د الله  جل جلاله  وطرفته دئ او هرڅوک ، چي وي د خپل عمل جواب به الله جل جلاله  ته وايي ، داسي نه ده چي بدعمل به بل څوک کوي او جواب به يې زما څخه غوښتل کېږي ، بلکه د هر چا څخه د خپل عمل سوال کېږي او د هغه جواب به ورکوي .

نو اول د خپل ځان د اصلاح فکر  او د خپل عمل جاج اخستل ، چي په څو عيبونوکي مبتلايم او په کومو ، کومو غلطيوکي شکېل يم يو ضروري خبره ده  او  بيا د همدې غلطيو څخه د ځان پاکولو هڅه او کوښښ  کول  دا سي نه ، چي د بل د عيبونو او بدوالي تلاښ او فکر کوې  او دا احساس کوئ ، چي خلک په غلطيوکي دي او خراب اعمال کوي . 

په حديث شريف کي نبي عليه السلام  فرمايي:

اذا قال الرجل هلک الناس فهو اهلکهم. (صحيح مسلم)
 ژباړه : څه مهال چي يو سړى وايي: خلک تبا او برباد سول ( د خلکو اعمال ، عقايد ، عبادات او نور) نو دى تر ټولو تبا او بر باد سو .  

     که چيري هر څوک د خپل ځان په اصلاح کي فکر وکړي او دا په زړه کي ووايي چي زه به د الله جل جلاله  په مخکي څه جواب ورکوم ، نو يقيناً په دغه صورت کي به هر څوک  ترټولو وړاندي و خپلو ګنا هونو او بديو  ته  متوجه  سوئ وي او په دې وخت کي به يې د نورو خلکو بدوالى  د فکره څخه ووځي .   

ماخذ: د تعلیم الاسلام مجلې د ۷ ګڼې څخه