د (معاملات) نورې ليکنې
تازه سرليکونه
بېلابېلې ليکنې
سود او د هغه پېژندنه
سود
سود ته په عربي ربا وايي ، د سود د پيژندني لپاره د لاندي اصطلاحاتو پېژندل ضروري دي .
قَدْر
قَدْر د شي اندازې ته وايي يعني دا چي يو شى د بل شي برابر وي ، خو دلته د قَدْر څخه مراد د شيانو د اندازې معلومولو شرعي معيار دى ، په تاله خرڅېدونکي شيان په قدر کي يو بلل کيږي ځکه د اندازې معلومولو معيار يې وزن دى ، په پيمانه خرڅېدونکي شيان په قدر کي يو دي ځکه د اندازې معلومولو معيار يې کَيل دى .
مَکِيل او مَوْزُون
مَكَيْل هغه شي ته وايي چي په پيمانه خرڅيږي د كَيْل معنا پيمانه کول .
نن زمانه کي پطرول په مَكِيلي شيانو کي شمېرل کيږي ځکه چي په لېټر خرڅيږي .
مَوزُون هغه شي ته وايي چي په تاله خرڅيږي د وزن معنا تلل .
ورجي مَوْزُوني دي ځکه چي په كيلو او من کټ خرڅيږي .
غنم ، وربشي ، مالګه او خرما که څه هم نن ورځ په وزن او تاله خرڅيږي خو بيا هم شرعًا مَوْزُوني نه بلل کيږي بلکي د تل د پاره د مَكِيلي شيانو حکم لري .
ځکه چي دا څلور واړه شيان رسول الله صلی الله علیه وسلم مَكِيلي بللي دي ، او د رسول الله صلی الله علیه وسلم په زمانه کي په صاع يعني په پيمانه خرڅېدل .
سره زر او سپين زر رسول الله صلي الله عليه و سلم مَوْزُوني بللي دي ، نو د تل د پاره شرعًا مَوْزُوني بلل کيږي او اوس هم په وزن او تاله خرڅيږي .
د پورته شپږو شيانو څخه ماسيوا بل هر شى د خلکو په اصطلاح او رواج پوري اړه لري .
کوم شيان چي د رواج له مخي په تاله خرڅيږي هغه د وزني شيانو حکم لري او کوم شيان چي د خلکو د عادت له مخي په پيمانه خرڅيږي هغه د مَكِيلي شيانو حکم لري .
عَدَدي : عَدَدي هغو شيانو ته وايي چي په دانه ګي خرڅيږي لکه کتاب او قلم .
ماخذ: فقه المبتدي، دریم ټوک- معاملات
مؤلف: مولوي محمد عمر خطابي
تبصره
